18 lipca 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny ogłosił zwycięski dla wyrok, z którego wynika, że jeśli roboty budowlane są realizowane na podstawie umów kontraktowych FIDIC, fiskus nie może twierdzić, że wykonanie tych usług miało miejsce w momencie ich materialnego wykonania. Oznacza to, że wykonawca robót budowlanych ma prawo uznać, że zostały one wykonane w momencie podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego. Od tego dnia biegnie dopiero termin na wystawienie faktury, z którym to ustawa o VAT wiąże moment powstania obowiązku podatkowego.
„Budżet nie traci
Na pytanie sędziów, w jaki sposób mogłoby tu dochodzić do nadużyć prawa, pełnomocnicy Ministerstwa Finansów nie potrafili jednak udzielić odpowiedzi.
O tym, że unikanie opodatkowania nie wchodzi w grę, przekonywała natomiast pełnomocniczka podatnika. Argumentowała, że firmy realizujące kontrakty budowlane nie mają interesu w tym, by przeciągać ich odbiór. Zwracała uwagę, że dopóki nie ma faktury, nie ma też zapłaty. – Trudno wyobrazić sobie racjonalnie działającego przedsiębiorcę, który nie będzie chciał uzyskać wynagrodzenia za coś, co wykonał – tłumaczyła pełnomocniczka spółki.
Standardy FIDIC
Pełnomocniczka podkreślała także, że roboty budowlane są realizowane na podstawie warunków kontraktowych FIDIC. To międzynarodowe standardy opracowane przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów. Są one stosowane nie tylko przy zamówieniach publicznych, ale też przy umowach pomiędzy innymi podmiotami.
Pełnomocniczka wskazała, że do końca 2013 r. ani resort, ani organy podatkowe nie kwestionowały tego, iż wykonanie usługi budowlanej następuje z momentem jej odebrania.
W sprawie trzeciego kryterium (kompletności usługi) pełnomocniczka zwróciła uwagę na to, że zgodnie z warunkami kontraktowymi FIDIC zamawiający nie może skorzystać ze świadczenia przed odbiorem (zanim inżynier kontraktu nie wystawi świadectwa ich przyjęcia).
– TSUE wyraźnie wskazał, że usługa jest wykonana (kompletna) wtedy, gdy druga strona może z niej korzystać – argumentowała.
Pełnomocniczka nie zgodziła się też co do wcześniejszej możliwości ustalenia wynagrodzenia. Zwracała uwagę, że raporty o stanie zaawansowania robót są jedynie podstawą do wystawienia świadectwa płatności. Wykonawca liczy na to, że uzyska daną kwotę, ale podczas odbioru robót inżynier kontraktu może ją zweryfikować i zwykle weryfikuje in minus.
– Co więcej, zamawiający nie zapłaci za usługę wcześniej niż przed jej odbiorem, bo zapis o takim postępowaniu to praktyka umów kontraktowych FIDIC – podkreślała.
Fiskus przegrywa
Argumenty te przekonały NSA. Sąd uznał, że Budimex spełnił wszystkie warunki orzeczenia TSUE. Sędzia Roman Wiatrowski podkreślił, że w tej sprawie konieczność odbioru prac wynikała nie tylko z postanowień umownych, lecz także wprost z postanowień FIDIC.
– Standardy FIDIC to praktyka, która staje się powszechna. Skoro jednoznacznie wynika z nich, że usługa jest wykonana dopiero z chwilą jej odbioru i dopiero wtedy możliwe jest określenie należnego za nią wynagrodzenia, to należy przyjąć, że obowiązek podatkowy powstaje dopiero w dacie jej odbioru – wyjaśnił sędzia Wiatrowski.”
KOMENTARZ MAŁGORZATY MILITZ, pełnomocnika Budimex w sprawie
TSUE precyzyjnie wskazał, jakie kryteria należy brać pod uwagę przy określaniu daty „wykonania” usługi budowlanej. Do tych właśnie wskazówek zastosował się NSA. Nie można jednak założyć, że w każdym przypadku data podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego będzie decydować o dacie wykonania usługi, od której liczony jest 30-dniowy termin na wystawienie faktury. Przedsiębiorcy muszą każdorazowo analizować postanowienia umów i okoliczności, które towarzyszą realizacji umów na roboty budowlane, a także ocenić, czy spełnione zostały łącznie kryteria, które wskazał TSUE. Jeśli tak się nie stanie, to wiążąca dla celów rozliczenia VAT będzie data, kiedy prace zostały przedstawione/zgłoszone do odbioru.
Artykuł ukazał się 22 lipca 2019 r. w Dzienniku Gazecie Prawnej: https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1422971,nsa-budimex-vat-przesuniecie-obowiazku-podatkowego-fidic.html
