Miesiąc: grudzień 2019

Biała lista podatników VAT to mechanizm wprowadzony przez Ministerstwo Finansów ustawą z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw w ramach kontynuacji polityki uszczelniania systemu fiskalnego i ograniczenia ryzyka udziału przedsiębiorców w oszustwach podatkowych. Od 1 stycznia 2020 roku korzystanie z białej listy podatników VAT będzie obowiązkiem firm, a za jego nieprzestrzeganie przewidziane zostały sankcje.

Biała lista podatników VAT uregulowana została w art. 96b ustawy o VAT, zgodnie z którym Szef Krajowej Administracji Skarbowej w postaci elektronicznej prowadzi wykaz podmiotów:

1. w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT,
2. zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Wykaz zawiera szereg danych o czynnych podatnikach VAT (m. in. firma, numer NIP, status podatnika – „podatnik VAT czynny” albo „podatnik VAT zwolniony”) przy czym najistotniejszą informacją dla przedsiębiorców  jest numer rachunku bankowego firmy lub imiennego rachunku w SKOK.

W praktyce zatem biała lista podatników VAT zawiera wykaz czynnych podatników VAT z danymi o historii podatnika i informacją, czy w ciągu ostatnich 5 lat był on wykreślony i przywrócony do wykazu.

Przepisy przewidują sankcje dla podatników, którzy dokonają kontrahentowi zapłaty przekraczającej 15.000 zł na rachunek inny niż ten widniejący na białej liście podatników VAT w dniu przelewu – w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.

Przedsiębiorca, który dokona takiego przelewu, nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodu (zarówno w PIT jak i w CIT) tej części płatności, w jakiej została ona dokonana na rachunek bankowy spoza białej listy podatników VAT. Dodatkowo przedsiębiorca dokonujący takiej zapłaty ponosić będzie solidarną odpowiedzialność ze sprzedawcą za podatek VAT – jeśli ten nie zostanie zapłacony przez sprzedawcę.

Dla firm kluczowa będzie zatem weryfikacja czy na dzień dokonywania przelewu, rachunek kontrahenta figuruje na białej liście podatników VAT.

Przy czym przepisy przewidują możliwość uniknięcia sankcji. Jeżeli podatnik dokonujący zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów na białej liście podatników VAT powiadomi o fakcie takiego przelewu naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury – w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.

Według opublikowanego 9 grudnia br. projektu rozporządzenia Ministra Finansów, stosowanie przepisów o podatku u źródła (WHT) należnego od wypłat należności z tytułu m.in. dywidend, odsetek i opłat licencyjnych przy wypłatach powyżej 2 mln zł ma zostać po raz kolejny (już trzeci), odroczone – tym razem do 30 czerwca 2020 r.

Projekt rozporządzenia dotyczy przesunięcia daty wejścia w życie art. 26 ust. 2e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). W uzasadnieniu do projektu zawarto informację, że Ministerstwo Finansów podjęło prace nad nowelizacją przepisów dot. WHT. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa, nowelizacja ma wprowadzić m.in. ograniczenie mechanizmu zwrotu podatku wyłącznie do płatności pasywnych (z wyłączeniem usług niematerialnych) oraz ograniczenie zastosowania mechanizmu zwrotu podatku do płatności na rzecz podmiotów powiązanych.

Jeśli projekt rozporządzenia zostanie przyjęty, płatnicy CIT będą mogli stosować zwolnienia oraz obniżone stawki podatku u źródła (WHT) bez konieczności składania oświadczenia bądź uzyskiwania opinii, nawet gdy płatności przekroczą łącznie 2 mln zł w roku podatkowym.

Nowością jaką wprowadza planowane Rozporządzenie, jest bezterminowe wyłączenie stosowania art. 26 ust. 2e w stosunku do wynagrodzenia za usługi niematerialne, świadczone na rzecz Skarbu Państwa z związku z emisją obligacji oferowanych na rynkach zagranicznych.

Pamiętać jednocześnie należy, iż pozostałe regulacje w zakresie podatku u źródła (w szczególności wymóg dochowania należytej staranności oraz nowa definicja rzeczywistego właściciela) pozostają niezmienione i wciąż obowiązują. Projekt rozporządzenia dotyczy wyłącznie przepisu nakazującego pobór WHT dla płatności powyżej 2 mln zł w danym roku podatkowym na rzecz danego podatnika.

Autorzy materiału: Artur Bubrowiecki, doradca podatkowy oraz Olga Sulewska, asystent prawnika.

Mechanizm podzielonej płatności polega na automatycznym oddzieleniu z kwoty przekazywanej za pośrednictwem rachunku bankowego kwoty odpowiadającej wysokości podatku VAT, która trafia na niezależny – dedykowany w tym celu rachunek bankowy kontrahenta. Od 1 listopada 2019 r. obowiązuje w Polsce nowa, zmieniona formuła stosowania tego mechanizmu w ramach rozliczeń pomiędzy podatnikami VAT. Zmiana dotyczy wprowadzenia obowiązku stosowania tej metody w określonych ustawowo przypadkach. Zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę przekraczającą 15 tys. zł, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Ustawodawca poza określeniem warunków stosowania MPP przewidział także pewne wyłączenia z powyższego obowiązku. Jednym z nich jest wyłączenie zawarte w art 108a ust. 1d ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego, przepisów dotyczących obowiązkowego mechanizmu  nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane. Oznacza to, że do wysokości kwoty podlegającej wzajemnemu potrąceniu nie zachodzi konieczność dokonania przelewu na rachunek kontrahenta z zastosowaniem mechanizmu. Jedynie powstała w wyniku potrącenia nadwyżka objęta zostanie przepisami art. 108a. Zatem powstała w wyniku potrącenia kwota powinna zostać uregulowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, a określenie wartość netto i kwotę podatku VAT powinno nastąpić proporcjonalnie w ramach tej kwoty.

Czym jest tzw. „potrącenie kodeksowe”?

W dokonanym przez ustawodawcę odesłaniu do art. 498 §1 kodeks cywilnego stanowi, że gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. W efekcie potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Stosownie do treści art. 499 kodeksu cywilnego potrącenie następuje w drodze złożonego drugiej stronie oświadczenia. Ma ono moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Co z potrąceniami umownymi?

Jak wynika z powyższego ustawodawca dokonując wyłączenia uwzględnił tylko jeden rodzaj potrącenia, tj. ten który wynika z przytoczonego powyżej przepisu kodeksu cywilnego. Wyłączenie nie obejmuje zatem chociażby tzw. kompensat, czyli potrąceń umownych, w tym wielostronnych, które stosowane są w ramach znanych powszechnie rozliczeń typu netting. Ta forma rozliczeń między dwoma lub więcej podmiotami gospodarczymi, polega na możliwości swobodnego ustalenia momentu na który dokonuje się określenia kwoty wzajemnych należności i zobowiązań, a następnie dochodzi do rozliczenia jedynie powstałego  salda. W odróżnieniu od potrąceń kodeksowych, potrącenia umowne realizowane są na warunkach i w czasie ustalonym przez strony zobowiązania, z uwzględnieniem zasady swobody umów wynikającej z art. 353¹ kodeksu cywilnego. Tego typu transakcje kompensacyjne wykorzystywane są głównie w ramach istniejących grup kapitałowych. Z literalnego brzmienia przepisu art. 108a ust. 1d ustawy o VAT wynika, że dokonanie potrącenia innego niż w oparciu o art. 498 kodeksu cywilnego, nie będzie wyłączało obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Czy taki był zamiar ustawodawcy? Jak zatem technicznie zrealizować obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności w odniesieniu do potrąceń umownych, skoro nie dochodzi do faktycznego przekazania środków w pełnej wysokości zobowiązania, a jedynie wpłata powstałej u jednej ze stron nadwyżki? Obecnie, w takiej sytuacji można dokonywać kompensat umownych, jedynie do kwot stanowiących wartość netto. Kwota VAT, jeśli istnieje obowiązek jej uiszczenia z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, musi być zapłacona z rachunku VAT. Odrębną kwestią jest, czy przepisy w tym zakresie nie wykraczają poza upoważnienie przyznane Polsce na mocy Decyzji Wykonawczej Rady (UE) 2019/310 z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Spółki matki mające swoje spółki zależne, mogą w celu zapewnienia ciągłości i jednolitości zarządzania powołać na funkcje członków zarządu pracowników spółki właścicielskiej. Ich praca jest wynagradzana przez spółkę zależną. A co w przypadku, gdy pełnią obowiązki w spółce zależnej, z którą nie łączy ich stosunek pracy, ani nie są jej udziałowcami, bądź wspólnikami, a wynagrodzenie jest im wypłacane wyłącznie przez spółkę właścicielską, mimo że pracują również w spółce zależnej?

W odniesieniu do wskazanej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z dnia 30 października br. sygn. II FSK 3717/17 stwierdził, iż:

• Jeśli spółka zależna nie wypłaca pracownikom spółki właścicielskiej wynagrodzenia, to po stronie spółki zależnej powstaje przysporzenie z tytułu nieodpłatnego świadczenia usług, skutkujące powstaniem przychodu podatkowego (NSA potwierdził szerokie podejście do zakresu pojęcia nieodpłatnych świadczeń).
• Spółka uzyskała przysporzenie majątkowe bowiem dysponowała wynagrodzeniem, które stanowiłoby jej koszt w przypadku, gdyby zostało wyznaczone i wypłacone a wykonywanie obowiązków członków zarządu na rzecz spółki nie wynikało z umowy o pracę, przez co stanowiło potwierdzenie nieodpłatnego świadczenia.

Zdaniem NSA, nieekwiwalentne świadczenie funkcji członka zarządu podlega opodatkowaniu jako nieodpłatne świadczenie, chyba że członek zarządu (konkretna osoba) jest akcjonariuszem lub udziałowcem spółki, w której pełni tę funkcję. Wówczas nie występuje przesłanka nieodpłatnego świadczenia. Jeżeli natomiast członek zarządu świadczy usługi nieodpłatnie, nie otrzymuje w zamian żadnych korzyści wzajemnych, ani bezpośrednio (w formie wynagrodzenia czy też innej nagrody, premii) ani pośrednio (jako udziałowiec/akcjonariusz w tej spółce), spółka uzyskuje przychód z nieodpłatnych świadczeń.

Co istotne, NSA za niemającą znaczenia uznał okoliczność, iż udziałowiec spółki w takiej sytuacji odnosi korzyści otrzymując wyższą dywidendę, bowiem odnoszącymi korzyści w takiej sytuacji nie byli członkowie zarządu, lecz odrębny podmiot, będący jedynie pracodawcą ww. osób w ramach odrębnej funkcji. Nieodpłatne czynności świadczone były więc na rzecz spółki zależnej a nie jej udziałowca.

W szerszym kontekście, przedmiotowa tematyka może wpisywać się również w kwestię polityki cen transferowych w grupach kapitałowych (kiedy udziałowiec ponosi koszty pracownicze, których efekt jest wykorzystywany w spółce zależnej).

Ponadto, jest to kolejne orzeczenie z zapadłych w ostatnich miesiącach, w których NSA  przyjmuje nieco inną niż dotychczas optykę w kwestii nieodpłatnych świadczeń (w orzeczeniu z 19 września br. sygn. II FSK 3365/17, NSA wskazał, iż zakwaterowanie pracowników (oddelegowanych) w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych nie jest związane z samym miejscem pracy, jak ma to miejsce np. w przypadku stanowiska pracy, lecz służy realizacji pozapracowniczych potrzeb życiowych, socjalnych pracownika). Przywołane na wstępnie orzeczenie NSA z dnia 30 października br. ukazujące zmieniające się postrzeganie wskazanego zagadnienia może wpłynąć na praktykę organów podatkowych, które w przeszłości wydawały korzystne interpretacje w tym zakresie.

W przypadku chęci przedyskutowania tematyki nieodpłatnego zarządu w spółkach z Grupy (konieczności zarządzenia przedmiotowym ryzykiem podatkowym), nasz zespół podatkowy pozostaje do Państwa dyspozycji.

Autorami materiału są: Artur Bubrowiecki, doradca podatkowy oraz Olga Sulewska, asystent prawnika.

Kwestia odsetek za zwłokę nie może być rozstrzygana w postępowaniu wymiarowym. Organy powinny wyjaśnić spór co do przerw w naliczaniu odsetek za zwłokę i zbadać, czy to opóźnienie powstało z winy podatnika. Sąd administracyjny powinien wskazać podstawę prawną rozstrzygnięcia w kwestii przerw w naliczaniu odsetek. Potwierdza to najnowszy wyrok NSA w sprawie, której pełnomocnikiem był Kamil Szczęsny, adwokat GWW z praktyki podatku od nieruchomości.

Komentarz pełnomocnika Kamila Szczęsnego w dzisiejszym artykule na Prawo.pl: https://www.prawo.pl/podatki/przerwy-w-naliczaniu-odsetek-przy-przedluzajacym-sie,496639.html

Artykuł "Autorytet fiskusa i państwa w ruinie" z opinią Andrzeja Ladzińskiego nawiązuje do konferencji, którą GWW zorganizowało wspólnie z Konfederacją Lewiatan wokół Raportu dotyczącego Instrumentalnego Wszczynania Postępowań Karnych Skarbowych. 

Materiał ukazał się w Rzeczpospolitej 13 grudnia 2019 r.

Raport dostępny pod linkiem: https://gww.pl/pl/aktualnosci/raport-instrumentalne-wszczynanie-postepowan-karny/