Miesiąc: kwiecień 2016

Nie ma obecnie bezpiecznego towaru ani branży wolnej od ryzyka wyłudzenia VAT. Niepokojące jest, że urzędy kontroli skarbowej działają według określonego schematu. Ustalają kwotę, którą budżet państwa stracił w danym łańcuchu transakcji, i obciążają nią podmioty, które uczestniczyły w dalszych etapach tego łańcucha – mówi Grzegorz Mularczyk w rozmowie z Rzeczpospolitą.

ROZMOWA | Grzegorz Mularczyk , doradca podatkowy i wspólnik GWW Tax

Wszystkie branże i towary są narażone na ryzyko nadużyć w VAT

Jak się zabezpieczyć przed ewentualnym zarzutem udziału w karuzeli podatkowej?

GRZEGORZ MULARCZYK
Większość firm wdraża specjalne procedury, m.in. weryfikują dane dostawcy w KRS, szczegółowo dokumentują, a nawet fotografują dostawy. Wdrożenie restrykcyjnych procedur jest jednak przez organy podatkowe odbierane równie źle jak zaniedbania w tym zakresie. Przedsiębiorca naraża się na zarzut, że od początku planował udział w oszustwie i zabezpieczał się na tę okoliczność.

W jaki sposób przedsiębiorca może ustalić, że dany towar mógł być przedmiotem nadużyć na wcześniejszym etapie? Jak sprawdzić dostawcę swojego kontrahenta?

GRZEGORZ MULARCZYK
Przedsiębiorca może zweryfikować kontrahenta, ale nie ma żadnej możliwości sprawdzenia jego dostawców. Nie może też ustalić, że dany towar mógł być przedmiotem nadużyć, jeśli jego parametry albo okoliczności transakcji nie odbiegają od normy.

Które branże lub towary są szczególnie narażone na ryzyko nadużyć?

GRZEGORZ MULARCZYK
Nie ma obecnie bezpiecznego towaru ani branży wolnej od ryzyka wyłudzenia VAT. Niepokojące jest, że urzędy kontroli skarbowej działają według określonego schematu. Ustalają kwotę, którą budżet państwa stracił w danym łańcuchu transakcji, i obciążają nią podmioty, które uczestniczyły w dalszych etapach tego łańcucha. Od jakiegoś czasu nie prowadzą już de facto postępowań dowodowych. W efekcie rzadko są łapani prawdziwi organizatorzy procederu, którzy np. wprowadzają towar do obrotu, ale nie odprowadzają VAT do urzędu skarbowego i znikają. Skarbówka dociera do firm, które kupiły towar na kolejnych etapach transakcji, i im nakazuje zapłatę VAT. Nie ma znaczenia, że już raz zapłaciły go w cenie towaru.

Jak można rozwiązać ten problem?

GRZEGORZ MULARCZYK
Organy skarbowe powinny karać przestępców, a nie przerzucać odpowiedzialność na ich ofiary. Należy mieć nadzieję, że wprowadzenie Jednolitego Pliku Kontrolnego umożliwi organom szybkie reagowanie na wszelkie nadużycia. Dobrym pomysłem jest również utworzenie centralnego rejestru faktur.

Rozmawiała Monika Pogroszewska

Rozmowa ukazała się wraz z artykułem pt. "Skarbówka karze firmy za cudze błędy" w Rzeczpospolitej z dnia 27 kwietnia 2016 r., link.

Prace nad klauzulą dot. obejścia przepisów prawa podatkowego dobiegają końca. Zgodnie z projektem nowe przepisy mają wejść w życie jeszcze w tym roku. To ostatni moment na podjęcie działań, które pod rządami nowego prawa będą już mogły zostać zakwestionowane przez władze skarbowe – felieton Artura Cmocha.

FELIETON | Artur Cmoch, doradca podatkowy, wspólnik zarządzający GWW Tax 

Zdążyć przed klauzulą i skorzystać z optymalizacji

Obecne przepisy z zakresu prawa podatkowego nie przewidują regulacji, na podstawie których organy podatkowe mogłyby kwestionować skutki legalnych transakcji, nawet jeśli ich głównym celem było zmniejszenie obciążeń podatkowych. W tym miejscu warto przypomnieć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2004 r. dotyczący oceny zgodności z Konstytucją poprzedniej klauzuli dotyczącej obejścia przepisów prawa podatkowego. Zgodnie z przedmiotowym wyrokiem, brak jest w systemie prawa podatkowego normy prawnej, która zakazywałaby niższego opodatkowania (oczywiście, jeżeli podatnik dochodzi do takiego celu przy zastosowaniu legalnych środków działania). Fundamentem przedstawionego powyżej stanowiska Trybunału Konstytucyjnego jest stwierdzenie, że dokonanie czynności prawnej zgodnej z prawem, nie może być na gruncie przepisów prawa podatkowego podważane z uwagi na osiągnięcie zamierzonego celu podatkowego. Jeżeli zatem efekt w postaci optymalizacji podatkowej jest osiągany za pomocą legalnych działań, organy podatkowe nie mają prawa kwestionować skuteczności podjętych czynności zmierzających do optymalizacji. Na marginesie należy dodać, że także nowe przepisy zapewne zostaną ocenione przez Trybunał. Istotne jest w jak Trybunał odniesie się do nowych regulacji w kontekście wyrażonego wcześniej poglądu na temat konstytucyjności klauzuli obejścia przepisów.

Warto zatem zastanowić się, jakie działania może podjąć podatnik, których efektem może być zmniejszenie obciążeń podatkowych. W ostatnich latach jednym z popularniejszych sposobów na osiągnięcie optymalizacji podatkowej, było wydzielenie znaków towarowych i innych wytworzonych wartości niematerialnych i prawnych do odrębnej spółki. W wyniku ich przeniesienia z uwzględnieniem rynkowej wyceny, nowy właściciel zyskuje prawo do amortyzacji od wspomnianej wyceny. Zatem przychód osiągany z opłat licencyjnych jest równoważony odpisami amortyzacyjnymi. Jednocześnie po stornie dotychczasowego właściciela pojawia się koszt uzyskania przychodów w postaci uiszczanych opłat licencyjnych. W uproszczeniu zatem podatnik zyskuje oszczędność podatkową wynosząca 19% rynkowej wyceny znaku towarowego.  Analogiczny mechanizm znajduje zastosowanie w przypadku nieruchomości. W sytuacji, gdy wartość księgowa danej nieruchomości znacząco odbiega od jej wartość rynkowej, możliwe jest jej przeszacowanie dla celów podatkowych, w wyniku czego podatnik zyskuje podwyższoną podstawę do amortyzacji lub wyższy koszt uzyskania przychodów w przypadku sprzedaży nieruchomości.

Kolejnym mechanizmem pozwalającym na oszczędności podatkowe, jest tak zwana wymiana udziałów. Podatnik (grupa podatników), który przeniesie udziały (akcje) w danej spółce, dające bezwzględną większość praw głosu, do innej spółki, może podatkowo wycenić przenoszone udziały według ich wartości rynkowej. Wartość ta stanowić będzie koszt uzyskania przychodów w przypadku sprzedaży udziałów  albo ich umorzenia.

Powyższe przykłady oczywiście nie wyczerpują katalogu transakcji. Warto zatem dokonać weryfikacji dotychczasowej polityki podatkowej i zastanowić się nad skorzystaniem z możliwości optymalizacji podatkowej, w granicach przewidzianych przez obecne przepisy.

Jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych, wójt czy burmistrz nie może określić w zarządzeniu opłat za zmianę przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste. A to dlatego, że żaden przepis prawa nie przyznaje organom gminy kompetencji do wprowadzania takich opłat. Stanowisko takie potwierdza m. in. wyrok WSA w Krakowie z 16 marca 2016 r. (sygn. II SA/Kr1456/14). Znaczenie tego orzeczenia wyjaśnia mec. Paweł Wójcik w rozmowie z Rzeczpospolitą.

Nie może być dowolności w nakładaniu danin publicznych

ROZMOWA | 
Paweł Wójcik, radca prawny, wspólnik GWW

Ostatnio reprezentował Pan wrocławskie spółki przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie. Sprawa dotyczyła opłat za zmianę celu i przeznaczenia użytkowania wieczystego. Co zdecydował sąd?

PAWEŁ WÓJCIK

Tak, i udało mi się uzyskać wyrok korzystny nie tylko dla klientów, ale także dla innych deweloperów. Sąd bowiem stwierdził nieważność zarządzenia prezydenta Krakowa nr Nr 739/2009 z 7 kwietnia 2009 roku, w sprawie zmiany prawa użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa położonych na terenie Miasta Krakowa. Zarządzenie to ustanawiało opłatę w wysokość 25 proc. wartości nieruchomości w przypadku zmiany celu i przeznaczenia nieruchomości.

Jakie znaczenie ma ten wyrok?

PAWEŁ WÓJCIK

Po pierwsze należy podkreślić, że stwierdzenie nieważności oznacza, że zarządzenie zostało wyeliminowane z obrotu prawnego nie tylko na przyszłość, ale także wstecz. To otwiera drogę do dochodzenia zwrotu pobranych przez miasto nienależnie opłat.
Po drugie wyrok ten, w powiązaniu z innymi, podobnymi orzeczeniami sądów administracyjnych, powinien być dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast czytelnym sygnałem, że wprowadzanie opłat za zmianę przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste jest nielegalne. Takich opłat po prostu wprowadzać nie wolno.

W jaki sposób krakowski sąd uzasadniał swoje orzeczenie?

PAWEŁ WÓJCIK

W ustnych motywach wyroku sąd wskazał, że kwestionowane przez nas zarządzenie jest aktem prawa miejscowego, który został wydany bez podstawy prawnej w przepisach prawa materialnego.
W naszej ocenie, co podkreślaliśmy w skardze do WSA w Krakowie, wszelkiego rodzaju daniny publiczne mogą być nakładane wyłącznie na podstawie ustaw, a z ustawy o finansach publicznych wynika, że daniną są także opłaty. Skoro żadna ustawa nie upoważnia organów gminy do ustalania opłat za zmianę celu i przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste, to samorządy nie mają kompetencji do ich wprowadzania.

Rozmawiał Michał Cyrankiewicz

Wywiad ukazał się wraz z artykułem pt. "Zmiana celu użytkowania wieczystego bez opłat" w Rzeczpospolitej z dnia 5 kwietnia 2016 r., link.

Niekiedy umowa spółki z o.o. przewiduje, że jeżeli jakaś osoba z niej występuje, to w stosunku do jej udziałów pozostali wspólnicy korzystają z prawa pierwszeństwa nabycia albo z prawa pierwokupu. Dr Marcin Borkowski wyjaśnia, czym w praktyce różnią się te dwa prawa.Artykuł ukazał się na kolumnach Akademia Prawa Gospodarczego w Dzienniku Gazecie Prawnej, z dnia 5 kwietnia 2016 r., link.