Kiedy pożyczka nie podlega opodatkowaniu PCC

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zasadą jest, iż opodatkowaniu nie podlegają czynności, które zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług podlegają zwolnieniu z VAT. W praktyce stosowanie tej zasady budzi wątpliwości, zwłaszcza w przypadku umów pożyczek pisze Artur Cmoch.

FELIETON:

Artur Cmoch, doradca podatkowy, wspólnik zarządzający GWW Tax

Kiedy pożyczka nie podlega opodatkowaniu PCC

Organy podatkowe często prezentują stanowisko, zgodnie z którym jednorazowe udzielenie pożyczki pozostaje całkowicie poza przepisami ustawy o VAT. W tym kontekście należy pamiętać, iż aby dana czynność podlegała przepisom z zakresu VAT musi być wykonana przez podatnika. Zawarto ją w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT i wynika z niej, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Tu pojawia się pojęcie „działalność gospodarcza”. Za działalność gospodarczą uważa się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, a także działalność osób wykonujących wolne zawody (art.15 ust. 2 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2013 r.). Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ani przepisy ustawy o VAT, ani też regulacje dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej nie przewidują w kwestii opodatkowania VAT żadnego wyjątku dla działalności okazjonalnej wykonywanej przez podatników VAT, chyba że należy ona do sfery prywatnej lub jest prowadzona w ramach zarządzania prywatnym majątkiem. Dlaczego? Takie wykluczenie z opodatkowania podatkiem VAT działalności jednorazowej (lub okazjonalnej) prowadzonej przez podatnika VAT stanowiłoby bowiem zagrożenie dla systemu VAT i staniałoby o naruszeniu zasady powszechności opodatkowania, neutralności i równego traktowania transakcji gospodarczych, zgodnie z którymi wszyscy podatnicy podlegają podatkowi VAT w ten sam sposób w przypadku tej samej działalności.

Co więcej, prawidłowość prezentowanego tu rozumienia pojęcia „działalność gospodarcza” w kontekście przepisów o VAT potwierdzają zmiany wprowadzone przez ustawodawcę ustawą z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2013 poz. 1027 ze zm.). Nowelą tą dokonano zmiany brzmienia art. 15 ust. 2 ustawy o VAT (z mocą obowiązującą od 1 kwietnia 2013 r.) usuwając z przepisu wyrażenie „również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy”. Zmiana ta została wprowadzona w celu dostosowania przepisów ustawy o VAT do przepisów dyrektywy VAT oraz wniosków wynikających z orzeczenia TSUE w sprawie C-180/10 i C-181/10, co ustawodawca wyjaśnił w uzasadnieniu do projektu ustawy (druk sejmowy nr 805). Należy podkreślić, że zmiana ta – na co jednoznacznie wskazuje treść uzasadnienia – nie skutkowała wyłączeniem z sytemu VAT czynności o charakterze gospodarczym podejmowanych, nawet jednorazowo, przez podmioty posiadające już status podatników VAT, lecz przeciwnie, celem było rozszerzenie stosowania przepisów także w odniesieniu do jednorazowych czynności.

Oznacza to, że nawet jednorazowa pożyczka udzielona przez czynnego podatnika VAT podlega zwolnieniu z VAT jako usługa finansowa i tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.