Autor: ts_pm

Komentarz eksperta GWW dot. propozycji, które znajdą się w założeniach do nowej wersji Ordynacji podatkowej.

KOMENTARZ: dr Tomasz Nowak, prawnik GWW

Wszelkie instytucje, które mogą wzmocnić zaufanie podatnika do administracji podatkowej, zasługują na pozytywną ocenę. Taki charakter mają z pewnością sposoby załatwienia sprawy, które zakładają osiągnięcie kompromisu pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym. Mogą one dawać podatnikowi poczucie wpływania na podjęte rozstrzygnięcie, przez co będzie on bardziej skłonny do wykonania zobowiązania podatkowego. Ważne jest jednak, aby instytucje te nie miały charakteru iluzorycznego. Oznacza to, że kształtujące je regulacje prawne powinny przede wszystkim ograniczyć uznaniowość stosowania przepisów przez organy podatkowe. Należy pozbawić organ możliwości odstąpienia od uruchomienia procedury zmierzającej do osiągnięcia kompromisu w sytuacji, gdy podatnik wyraża wolę skorzystania z danej możliwości prawnej. Należy też dokładnie wyznaczyć zakres i tryb dokonywania ustaleń lub rozstrzygnięć za pomocą instytucji tego rodzaju. A ponadto – i chyba to jest najważniejsze – zakres związania organu osiągniętym kompromisem. Może to być wyjątkowo trudne na gruncie prawa podatkowego, którego normy działają obiektywnie, wymagając od podatników oraz organów doprowadzenia do tego, aby każdy, u którego powstał obowiązek podatkowy, uiścił podatek w prawidłowej wysokości. A taka jest tylko jedna i jedyna, co – w przeważającej liczbie spraw – wyłącza pole do negocjacji.

Instrumenty umożliwiające osiąganie kompromisu w prawie podatkowym oraz uproszczenie trybu załatwienia sprawy w przypadkach nieskomplikowanych i mniejszej rangi są cenną inicjatywą i nie neguję ich wagi. Jednak, dla podatników najistotniejsze jest bezpieczeństwo prawne. Stosowanie uproszczeń nie może zatem prowadzić do wyłączenia gwarancji procesowych ani do obniżenia ich znaczenia. Z kolei odstąpienie od załatwienia sprawy w formie pisemnej (np. przez telefon), choćby w sprawach mniejszej wagi, może stwarzać stan niepewności, a także pole do nadużyć. Uważam, że wykluczyć należy dokonanie w ten sposób jakiegokolwiek rozstrzygnięcia merytorycznego. Ponadto, dokonane w sposób niewładczy bądź w trybach uproszczonych ustalenia lub rozstrzygnięcia muszą mieć charakter definitywny i ostateczny, tj. zbliżony do wydania decyzji podatkowej, a więc z możliwością ich wzruszenia tylko w wyjątkowych przypadkach.

Trwają obecnie prace nad wprowadzeniem do polskich przepisów tzw. klauzuli obejścia przepisów prawa podatkowego. Na szczęście dla podatników krytycznie do klauzuli odnosi się Rada Legislacyjna oraz ministerstwo gospodarki. Warto by przy okazji prac nad nią pamiętać o wytycznych sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny, w wyroku dotyczącym oceny zgodności tego rodzaju regulacji z polską Konstytucją – pisze Artur Cmoch w felietonie publikowanym na łamach DGP

FELIETON: 

Artur Cmoch, doradca podatkowy, wspólnik zarządzający GWW Tax

W wyroku z dnia 11 maja 2004 r. Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, zgodnie z którym brak jest w systemie prawa podatkowego normy prawnej, która zakazywałaby niższego opodatkowania (oczywiście, jeżeli podatnik dochodzi do takiego celu przy zastosowaniu legalnych środków działania). Fundamentem przedstawionego powyżej stanowiska Trybunału Konstytucyjnego jest stwierdzenie, że dokonanie czynności prawnej zgodnej z prawem, nie może być na gruncie przepisów prawa podatkowego podważane z uwagi na osiągnięcie zamierzonego celu podatkowego. Trybunał Konstytucyjny słusznie bowiem zauważa, iż w systemie prawa podatkowego brak jest normy, która zakazywałaby niższego opodatkowania, o ile podatnik realizuje ten cel przy zastosowaniu legalnych środków działania.

W kluczowym fragmencie uzasadnienia wyroku Trybunał stwierdził między innym, iż w odniesieniu do sfery praw związanych z ponoszeniem ciężarów publicznoprawnych (podatkowych) na plan pierwszy wysuwa się tutaj unormowanie art. 217 Konstytucji. Przepis ten stanowi fundament finansowego ustroju państwa przede wszystkim w tym jego wymiarze, który wiąże się właśnie z respektowaniem konstytucyjnych uprawnień jednostki. Prawidłowe sprecyzowanie przez ustawodawcę wszystkich powinności podatnika, wraz z dookreśleniem konsekwencji podejmowanych przez niego działań relewantnych z punktu widzenia ustanowionych obowiązków publicznoprawnych, stanowić ma nie tylko konieczny przejaw respektowania wymogów zasady zaufania do państwa i prawa, ale również wyraz przestrzegania zasady legalizmu (art. 7 Konstytucji), zgodnie z którą wszystkie organy władzy publicznej działają wyłącznie w granicach i na podstawie prawa.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie może budzić wątpliwości także pogląd, iż jednym z elementów konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego prawa (art. 2 Konstytucji) jest norma zakazująca sankcjonowania (tu w znaczeniu przypisywania negatywnych konsekwencji lub odmowy respektowania konsekwencji pozytywnych) takich zachowań adresatów przepisów, które są zachowaniami zgodnymi z prawem (nakazanymi lub przynajmniej dozwolonymi). Jeśli więc adresat dokonuje czynności prawnych zgodnych z prawem, a ich cel nie jest przez prawo zakazany, to tym samym trudno uznać za prawidłowe i właściwe takie ich kwalifikowanie, które osiągnięty cel (także podatkowy) traktuje na równi z celami zakazanymi.

Jeżeli zatem efekt w postaci optymalizacji podatkowej jest osiągany za pomocą legalnych działań, organy podatkowe nie mają prawa kwestionować skuteczności podjętych czynności zmierzających do optymalizacji. Ustawodawca nie może zatem zakazać przedsiębiorcom działania w sposób, który pozwala im na niższe opodatkowanie, jeśli działają oni w ramach obowiązujących przepisów.

Z początkiem stycznia 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT). Jedną z istotniejszych zmian jest opodatkowanie dochodu jednostek nazwanych zagranicznymi spółkami kontrolowanymi (ang. Controlled Foreign Companies, CFC)

Co się zmieniło?

Wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy o CIT i ustawy o PIT nałożono podatek dochodowy 19% na dochód zagranicznych spółek kontrolowanych, który trafia do polskiego rezydenta podatkowego.

Kogo dotyczą zmiany?

Termin „zagraniczna spółka” oznacza:

• osobę prawną,
• spółkę kapitałową w organizacji (sp. z o.o. w organizacji, S.A. w organizacji),
• spółkę niemającą osobowości prawnej mającą siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa jest traktowana jak osoba prawna i podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania,
• jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej inną niż spółka niemająca osobowości prawnej,

która nie ma siedziby ani zarządu na terytorium Polski, ale w której polski rezydent podatkowy posiada udział w kapitale, prawo głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub prawo do uczestnictwa w zysku.

Zagraniczna spółka może być zakwalifikowana jako zagraniczna spółka kontrolowana, jeśli:

• ma siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym wymienionym w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, albo
• ma siedzibę lub zarząd w państwie, które nie jest wprawdzie rajem podatkowym, lecz z którym Polska albo Unia Europejska nie zawarły umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania lub o wymianie informacji podatkowych, albo
• spełnia łącznie następujące warunki:
  • polski rezydent podatkowy posiada nieprzerwanie przez okres nie krótszy niż 30 dni, bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 25% udziałów w jej kapitale lub 25% praw głosu w jej w organach kontrolnych lub stanowiących, lub 25% udziałów związanych z prawem do uczestnictwa w zyskach,
  • co najmniej 50% przychodów tej spółki osiągniętych w roku podatkowym pochodzi z tak zwanych biernych przychodów (na przykład z dywidend, odsetek, praw autorskich, praw własności przemysłowej, a także ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych),
  • co najmniej jeden rodzaj biernych przychodów uzyskiwanych przez spółkę podlega w państwie jej siedziby lub zarządu opodatkowaniu według stawki podatku dochodowego obowiązującej w tym państwie niższej o co najmniej 25% od stawki obowiązującej w Polsce, lub też podlega zwolnieniu albo wyłączeniu z opodatkowania podatkiem dochodowym, chyba że przychody te podlegają zwolnieniu od opodatkowania w państwie siedziby lub zarządu spółki je otrzymującej na podstawie przepisów dyrektywy Rady z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich (2011/96/UE).

Nowe regulacje mają zastosowanie również do zagranicznych zakładów polskich rezydentów podatkowych.

Podatek jest pobierany od dochodu zagranicznej spółki kontrolowanej co do zasady proporcjonalnie do ilości udziałów posiadanych w niej przez polskiego rezydenta podatkowego oraz proporcjonalnie do okresu, w jakim udziały te są przez niego posiadane w danym roku podatkowym. Nie dotyczy to zagranicznej spółki kontrolowanej z siedzibą lub zarządem w raju podatkowym.

Kogo nie dotyczą nowe przepisy?

Poza zakresem regulacji dotyczących zagranicznych spółek kontrolowanych znajdują się zagraniczne spółki:

• których dochód w całości podlega opodatkowaniu w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, pod warunkiem że prowadzą w nim rzeczywistą działalność gospodarczą, albo
• których przychody nie przekraczają w roku podatkowym kwoty odpowiadającej 250 000 euro, albo
• które prowadzą rzeczywistą działalność gospodarczą w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej ani stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli:
  • podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów w tym państwie oraz
  • ich dochód nie przekracza 10% przychodów osiągniętych z tytułu prowadzonej rzeczywistej działalności gospodarczej w tym państwie oraz
  • istnieje podstawa prawna do uzyskania informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym zagraniczna spółka kontrolowana podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów, która to podstawa wynika z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Polska, lub innej umowy międzynarodowej, której stroną jest Unia Europejska.

Obowiązek prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej

Przepisy ustawy o CIT i ustawy o PIT nie precyzują, co należy rozumieć przez prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej, jednakże należy brać pod uwagę w szczególności to, czy:

• zagraniczna spółka posiada zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej,
• posiada ona lokal, wykwalifikowany personel i wyposażenie służące do wykonywania działalności gospodarczej,
• istnieje współmierność między zakresem prowadzonej przez nią działalności a faktycznie posiadanym lokalem, personelem lub wyposażeniem,
• spółka samodzielnie wykonuje swoje podstawowe funkcje gospodarcze przy wykorzystaniu zasobów własnych, w tym obecnych na miejscu osób zarządzających.

Obowiązki sprawozdawcze

Na polskich rezydentów podatkowych zostały nałożone dodatkowe obowiązki sprawozdawcze przejawiające się w konieczności prowadzenia rejestrów zagranicznych spółek kontrolowanych oraz odrębnej ewidencji rachunkowej, chyba że zagraniczna spółka kontrolowana prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz cały jej dochód podlega opodatkowaniu w tym państwie.

Dr Marcin Borkowski opisuje wymogi formalne jakie należy spełnić, składając do KRS wniosek po zmianie składu zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Menedżerowie od lat są traktowani jako kategoria podatników, która powinna ponosić wyższe obciążenia podatkowe. Bez względu bowiem na to czy prowadzą działalność gospodarczą, która co do zasady uprawnia do zastosowania liniowej stawki podatku, w ich przypadku dochody osiągane z pracy zawsze podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej. Ale od reguły są wyjątki …

Dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie) nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia (nabycia) tych akcji (art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Innymi słowy, wystąpienie nadwyżki pomiędzy wartością rynkową akcji a wydatkami poniesionymi na ich objęcie nie stanowi przychodu podatkowego aż do dnia ich zbycia. Dopiero w momencie zbycia pojawi się podatek od osiągniętego dochodu, obliczany z zastosowaniem stawki 19%. Zatem dochód z realizacji programu przewidującego nabycie a następnie sprzedaż akcji zostanie opodatkowany preferencyjnie w porównaniu do dochodów menedżera osiąganych z wykonywanej pracy.

Akcje nabywane przez menedżerów mogą pochodzić z nowej emisji a mogą także zostać nabyte przez spółkę. W przypadku skorzystania z tej drugiej opcji, po stronie spółki pojawi się dodatkowy koszt uzyskania przychodów. Przykładowo, spółka dokona nabycia własnych akcji po cenie rynkowej wynoszącej 100 PLN, zaś menedżerom sprzeda je za 1 PLN. Zyskują zatem menedżerowie, którzy różnicę (99 PLN) opodatkują stawką 19%, oraz spółka, która rozpozna 99 PLN straty podatkowej. Takie stanowisko podzielił przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 3 marca 2013 r., sygn. ILPB3/423-95/13-4/AO. Co więcej, ostatnio w kilku wyrokach (przykładowo I SA/Gd 237/12) potwierdzone zostało, iż spółka realizując opisany wyżej program nie musi dokonywać zakupu własnych akcji, lecz może kupić akcje innych podmiotów i przekazać je następnie menedżerom.

Programy opcyjnie mogą być także realizowane w grupie spółek. Zdaniem organów podatkowych, koszty organizacji programu motywacyjnego poniesione najpierw przez spółkę matkę, a następnie przeniesione na spółkę córkę, mogą być traktowane przez spółkę córkę jako koszty uzyskania przychodu. Takie stanowisko zostało przedstawione w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 11 lutego 2014 r., sygn. IPPB5/423-976/13-2/AS. Przez koszty organizacji programu motywacyjnego, które są przeniesione na spółkę córkę, można rozumieć nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji w spółce matce a wydatkami poniesionymi przez menadżerów w celu ich nabycia. Organy podatkowe zgadzają się, że umożliwienie menedżerom nabycia akcji w spółce matce w ramach programu motywacyjnego ma na celu zwiększenie rentowności spółki córki.
Programy opcyjnie mogą także dotyczyć tzw. akcji fantomowych. Według organów podatkowych, nabycie przez pracowników/menedżerów w ramach programu motywacyjnego instrumentów pochodnych (opcje na akcje, warranty itp.), które są instrumentami finansowymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jest opodatkowane w momencie wykonania określonych w nich praw lub ich zbycia. Na moment nabycia instrumentu pochodnego, pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty podatku.

Czas nie respektuje reguł obowiązujących w przepisach o VAT. Rzeczy i budynki zmieniają swój wiek. Ale nie dla urzędników. Absurdów nie zauważają czasami też sądy – pisze Zdzisław Modzelewski, partner GWW Tax.

Jak Polska długa i szeroka, o VAT krąży wiele śmiesznych dykteryjek. Ilustrują one, z jak dziwnym rozwiązaniem prawnym mamy do czynienia. Jednym z zabawniejszych (choć zapewne nie dla właścicieli nieruchomości) przykładów może być definicja tzw. pierwszego zasiedlenia (budynku, budowli lub lokalu). To pojęcie decyduje o tym, czy budynek, budowla lub lokal ma być – na potrzeby VAT – traktowany jako „nowy" czy też nie. Zdzisław Modzelewski, partner GWW Tax prezentuje przykłady kuriozalnych rozwiązań na gruncie polskich przepisów o VAT. 

Uzyskanie zgody KE na restrukturyzację kopalń w Polsce będzie bardzo trudne. W wywiadzie dla serwisu PAP Grzegorz Karwatowicz, ekspert w zakresie zamówień publicznych oraz funduszy unijnych GWW Legal, tłumaczy niuanse zgodności pomocy dla górnictwa z przepisami unijnymi o pomocy publicznej. Pełny zapis rozmowy opublikowały serwisy biznesowe i branżowe m.in. rp.pl

Już niemal rok podatnicy spierają się z resortem o rozsądne prawo w zakresie odliczenia podatku VAT od nabycia samochodów osobowych i wydatków związanych z ich eksploatacją. Twarde stanowisko resortu jest bardzo niepokojące, jednakże wydaje się być skazane na przegraną. Polskie sądy zaczęły już bowiem wydawać pozytywne dla podatników rozstrzygnięcia w powyższej kwestii – felieton Wojciecha Dąbrowskiego, konsultanta GWW Tax.