Miesiąc: październik 2019

Do umowy spółki można wprowadzić zapisy o kworum. Wymagają one, aby podczas zgromadzenia wspólników była reprezentowana określona minimalna liczba udziałów. Jakie mogą być wówczas skutki przeprowadzenia zgromadzenia bez zachowania wymaganego kworum? 

Powyższą kwestię wyjaśnia dr Marcin Borkowski w Akademii Prawa Gospodarczego Dziennika Gazety Prawnej.

Artykuł ukazał się 29 października 2019 r.

Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na początku października tego roku skierował Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, rozpatrując sprawę spółki Grupa Warzywna (sygn. akt I SA/Wr 448/19). WSA zadał pytanie w przedmiocie art. 112b ust. 2 ustawy o VAT i jego zgodności z przepisami unijnej dyrektywy VAT oraz zasadą proporcjonalności.

Przewidziane w art. 112b ust. 2 ustawy o VAT zobowiązanie podatkowe w wysokości 20% nieuiszczonej należności odnosi się do sytuacji, gdy po zakończeniu kontroli podatkowej, podatnik złoży korektę deklaracji oraz ureguluje zaległy podatek VAT – w kwocie ustalonej przez organy podatkowe, bądź zwróci nienależną kwotę zwrotu.

Wskazać należy, że art. 112b ustawy o VAT daje możliwość „ukarania” podatnika mimo tego, że finalnie nie dochodzi do realnego uszczerbku w budżecie państwa bowiem Skarb Państwa odzyskuje należność wraz z odsetkami. Co stawia pod znakiem zapytania proporcjonalność sankcji do charakteru i wagi naruszenia.

Należy przypomnieć, że TS UE pochylił się już wcześniej nad tą kwestią polskich sankcji w VAT (w sprawie C-502/07, K-1 sp. z o.o.). TS UE uznał w 2009 roku, że prawo unijne nie stoi na przeszkodzie nakładaniu sankcji oraz, że sam błąd w deklaracji podatkowej jest wystarczający do nałożenia na podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego. Warto jednak zauważyć, że wyrok pojawił się przed kluczowymi wyrokami wskazującymi doktrynę dobrej wiary oraz zakazu wprowadzania systemu odpowiedzialności bez winy.​

Na stanowisko TS UE będziemy musieli jednak poczekać, być może nawet do końca 2020 r.

Każdy podatnik zobowiązany do płacenia podatku od towarów i usług musi stawić czoła problematyce wyboru właściwej stawki podatku VAT, co często stanowi nie lada wyzwanie. Od 1 listopada 2019 r. ustawodawca pomoże podatnikom rozwiązać ich problemy. Została bowiem wprowadzona nowa instytucja , tzw. „Wiążąca Informacji Stawkowej (WIS).  Pozwoli ona na uzyskanie nie tylko na dokonanie prawidłowej kwalifikacji towaru lub usługi i ustalenia właściwej stawki VAT, ale także będzie pomocna np. dla zdefiniowania, czy dokonywane czynności można traktować dla celów VAT jako świadczenie złożone.  Do tej pory, sprawy dotyczące właściwej kwalifikacji dla celów statystycznych, były kierowane do Urzędu Statystycznego który jednak niejednokrotnie sam miał problemy z udzieleniem poprawnej odpowiedzi.

WIS ma być kolejnym narzędziem, obok Wiążącej informacji Taryfowej (WIT) i Wiążącej Informacji Akcyzowej (WIA), które ma ułatwić działalność podmiotom gospodarczym, prowadzącym działalność gospodarczą (podatnikom VAT).  Informacja o zastosowaniu określonej stawki podatku VAT uzyskana z WIS, będzie wydawana w formie decyzji, poprzedzoną przeprowadzeniem postępowania dowodowego. Zagwarantuje to podatnikom pełną ochronę w sytuacji kiedy zastosowana dla towaru/usługi stawka zostanie zakwestionowana.

 

Podmiotami mogącymi ubiegać się o wydanie WIS będą podatnicy VAT (czynni jak i zwolnieni z VAT) posiadający NIP i zamawiający (osoby fizyczne i prawne), a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) zgodnie z ustawą –  Prawo zamówień publicznych.

Wnioski o wydanie WIS powinny zawierać szczegółowy opis towaru, dane podatnika lub zamawiającego i ewentualnie dane pełnomocnika. Do wniosku można dołączyć dokumentację w postaci fotografii, planów, schematów, katalogów, atestów, instrukcji lub informacji od producenta. Wniosek może również odnosić się do kwestii ustalenia opodatkowania VAT transakcji na zasadzie odwróconego obciążenia, split payment, zwolnienia podmiotowego VAT, zwolnienia z obowiązku stosowania kasy fiskalnej, czy na potrzeby stosowania instytucji odpowiedzialności solidarnej.

Koszt każdego wniosku do WIS będzie wynosił 40 zł. W wypadku kiedy okaże się, iż do wydania decyzji niezbędne jest przeprowadzenie dodatkowych badań lub analiz, takie czynności będą mogły być przeprowadzone, a kosztem zostanie obciążony wnioskodawca (podatnik lub zamawiający), po uprzedniej dokonanej przez niego akceptacji.

Tak, jak w wypadku innych decyzji administracyjnych, decyzja WIS ma być wydawana bez zbędnej zwłoki, ale w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku (termin ten zostanie wydłużony o czas niezbędny na przeprowadzenie dodatkowych ekspertyz czy opinii). Wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej Wiążace Informacje Stawkowe  będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Wskazać tez należy, że wydane WIS mogą wygasnąć w sytuacji, kiedy przepisy prawa podatkowego, w okresie objętym decyzją, zostaną znowelizowane.

Istnieje także możliwość zmiany Szef Krajowej Informacji Skarbowej będzie mógł zmienić wydaną WIS m. in. w przypadku, gdy:  jeśli 

• wprowadzone zostaną  zmian w Nomenklaturze Scalonej (CN),
• wprowadzenia przez Komisję Europejską środków, mających na celu klasyfikację taryfową towarów,
• błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Biała lista podatników VAT to narzędzie, które od 1 września 2019 r. umożliwia łatwiejszą i skuteczniejszą weryfikację kontrahentów. Baza danych pozwala na sprawdzenie m.in. statusu kontrahenta (informacja o rejestracji bądź wykreśleniu podmiotu z rejestru VAT, czy podmiot jest czynnym podatnikiem VAT, czy też podatnikiem zwolnionym), jak również numeru rachunku bankowego, otwartego w związku z prowadzoną przez kontrahenta działalnością gospodarczą. Ponadto można zapoznać się z podstawą prawną podjęcia konkretnych decyzji dotyczących podmiotu i jego sytuacji względem listy podatników VAT.

Dostęp do białej listy jest możliwy za pośrednictwem strony internetowej Ministerstwa Finansów lub w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). 

Podatnicy VAT powinni zwrócić szczególną uwagę na numery rachunków bankowych upublicznianych w ramach białej listy podatników VAT. Zgodnie z nowymi regulacjami, wchodzącymi w życie 1 stycznia 2020 r., korzystanie z rachunku spoza białej listy będzie wiązało się z powstaniem odpowiedzialności solidarnej pomiędzy przedsiębiorcą i kontrahentem. Odpowiedzialność ta będzie dotyczyła zaległości podatkowych powstałych w związku z należnym podatkiem VAT od danej transakcji.

Jeżeli jednak w wypadku transferu środków na niewłaściwy rachunek bankowy w ciągu 3 dni od zrobienia przelewu naczelnik urzędu skarbowego zostanie poinformowany o zaistniałej sytuacji, można uniknąć powyższych sankcji. 

W związku z powyższymi sankcjami, należy upewnić się, po pierwsze, czy rachunek bankowy kontrahenta znajduje się na białej liście podatników VAT. W przypadku braku rachunku na liście, przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogę dokonać jego zgłoszenia poprzez dokonanie wpisu do CEIDG, natomiast pozostałe podmioty poprzez złożenie aktualizacyjne na odpowiednim formularzu NIP złożone we właściwym urzędzie skarbowym. 
 

Organy podatkowe potwierdzają, że podatnicy mają prawo do obniżania przychodu osiągniętego z tzw. najmu prywatnego (nie w ramach działalności gospodarczej) o koszty jego uzyskania, w tym m.in. o odpisy amortyzacyjne. Nieruchomości wynajmowane w ramach najmu prywatnego stanowią bowiem środki trwałe. Zatem mogą podlegać amortyzacji, jeżeli podatnik podejmie taką decyzję. W praktyce podatnicy mogą mieć problemy z ustaleniem właściwej stawki amortyzacyjnej w przypadku, gdy nieruchomość wynajmowana w ramach najmu prywatnego jest wykorzystywana przez najemcę w działalności gospodarczej (np. na siedzibę firmy).

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych i zasad wskazanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z załącznika do tej ustawy wynika zasadniczo, że w przypadku budynków (lokali) mieszkalnych miesięczna stawka amortyzacji wynosi 1,5 proc. i jest liczona od wartości początkowej nieruchomości (np. ceny nabycia). W przypadku budynków (lokali) niemieszkalnych stawka ta wynosi 2,5 proc. Klasyfikacji środków trwałych jako mieszkalnych bądź niemieszkalnych dokonuje się na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych.

Organy podatkowe stoją na stanowisku, że o zaklasyfikowaniu nieruchomości jako mieszkalnej lub niemieszkalnej decyduje jej przeznaczenie oraz związana z tym konstrukcja i wyposażenie. Nie zaś sposób jej użytkowania, który w praktyce bywa czasem niezgodny z przeznaczeniem. Oznacza to, że nieruchomość, która przykładowo zgodnie z aktem notarialnym ma status lokalu mieszkalnego, nawet jeżeli będzie wykorzystywana przez najemcę do prowadzonej działalności gospodarczej, powinna podlegać amortyzacji wg stawki dla lokali mieszkalnych (1,5 proc.), a nie wyższej stawki dla lokali niemieszkalnych. Warunkiem zastosowania wyższej stawki jest bowiem skuteczne zgłoszenie zmiany przeznaczenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej i wykonane odpowiednich robót budowlano-administracyjnych.

Polski ustawodawca podjął się implementacji do polskiego systemu prawnego dyrektywy Rady (UE) 2017/952 z dnia 29 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich oraz dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych. Działania ustawodawcy mają na celu zwalczanie agresywnej optymalizacji podatkowej przez międzynarodowe korporacje, wynikającej z rozbieżności w kwalifikowaniu tzw. struktur hybrydowych

Zmiany w podatku dochodowym (CIT)

Przedstawiony przez Ministerstwo Finansów w dniu 23 sierpnia 2019 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o wymianie informacji z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw reguluje kwestie rozbieżności w kwalifikowaniu dla celów podatkowych podmiotów gospodarczych przez różne jurysdykcje, a także rozbieżności w zakresie ustalania przychodów i kosztów podatkowych takich podmiotów.

Przepisy mają eliminować sytuacje, w których w wyniku powyższych rozbieżności dochodzi do podwójnego zakwalifikowania danej wypłaty jako kosztu uzyskania przychodu lub zakwalifikowania jej jako kosztu po jednej stronie przy jednoczesnym braku zaliczenia jej do przychodów podatkowych z drugiej strony 

W przypadku zaistnienia powyższych przepisy mają umożliwiać administracji skarbowej wymuszenie korekt w rozliczeniach podatkowych, np. poprzez odmowę odliczenia płatności, nieuznanie za koszty podatkowe, brak możliwości wykorzystania straty albo nakazanie podatnikowi uwzględnienia należności w podstawie opodatkowania. 

Dodatkowym orężem walki z agresywną optymalizacją ma być nowa szczegółowa klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Zgodnie ze tą klauzulą, podatnik nie będzie miał prawa do uznania odpowiedniej proporcji kwoty dopłaty dokonanej przez wspólnika na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, jeżeli dopłata została dokonana głównie lub wyłącznie w celu uzyskania korzyści podatkowej lub bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Klauzula ma zapobiegać sytuacjom, w których np. następuje wniesienie dopłaty do spółki, która następnie przekazuje środki pochodzące z tej dopłaty kolejnym spółkom zależnym, gdzie każda kolejna spółka rozpoznaje odpowiednią proporcję dopłaty jako koszt.

Pozostałe zmiany

Projekt zakłada zmiany również w ustawie o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami. Projektowane przepisy przewidują nałożenie na Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) obowiązku przekazania informacji o schematach podatkowych transgranicznych państwom członkowskim Unii Europejskiej oraz w ograniczonym zakresie Komisji Europejskiej. 

Ponadto zakłada się wprowadzenie do Ordynacji podatkowej przepisów w zakresie nowego numeru zgłoszenia schematu podatkowego oraz zmian dotyczących potwierdzenia nadania numeru schematu podatkowego (NSP). Szef KAS będzie mógł wystąpić z roszczeniem o uzupełnienie lub wyjaśnienie treści zgłoszenia schematu zarówno przed jak i po nadaniu NSP, co ma z założenia usprawnić gromadzenie informacji oraz zapobiec powstawaniu rozbieżności między różnymi zgłoszeniami.

Kolejną zmianą o istotnym znaczeniu jest wprowadzenie obowiązku retroaktywnego przekazywania informacji o schematach podatkowych przez wspomagającego. Dotychczas, od pierwszego stycznia 2019 roku obowiązek ten spoczywał wyłącznie na tzw. promotorze lub podmiocie korzystającym. Po wprowadzeniu nowych przepisów obowiązek raportowania przez wspomagającego ma dotyczyć tych schematów podatkowych transgranicznych, które nie zostały zaraportowane przez właściwe podmioty (pomimo nałożonego nań obowiązku). 

Ponadto zaktualizowany ma zostać wykaz krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, co wiąże się z koniecznością ponownej weryfikacji ryzyka spełnienia przesłanki powstawania płatności na rzecz podmiotów zlokalizowanych w tych państwach, od dnia 25 czerwca 2018 roku. Obowiązek weryfikacji będzie spoczywał na współpromotorach, promotorach i korzystających. 

W końcu w myśl nowych przepisów konieczne będzie raportowanie transgranicznych schematów podatkowych ze wskazaniem wszystkich podmiotów powiązanych z korzystającym. O ile przepis ten nie ulegnie zmianie, może się to nieuchronnie wiązać z długim procesem weryfikacji transakcji.

Czego możemy się spodziewać po nowelizacji?

Omawiany projekt ustawy znajduje się w tej chwili na etapie konsultacji. Podatnikom pozostaje czekać na dalsze wiadomości związane z planowaną nowelizacją. Ogólny charakter projektu wskazuje jednak na istotne zwiększenie zakresu obowiązków ciążących na podatnikach w kontekście przekazywania informacji do urzędów, a także rozszerzenia ograniczeń związanych ze zwalczaniem struktur hybrydowych. Można zatem powiedzieć, że nowelizacja ma duży potencjał do uporządkowania kwestii nadużywania niedopasowań hybrydowych.

W wyroku z dniu 1 października 2019 roku Naczelny Sąd Administracyjny (w sprawie o sygnatura II FSK 3595/17) orzekł w kwestii kwalifikacji podatkowej przychodu ze wspólnego przedsięwzięcia i otrzymanej w związku z nim kwoty w wysokości równowartości gruntu wniesionego do wspólnego przedsięwzięcia w celu realizacji inwestycji deweloperskiej. 

Podatnik oraz jego współinwestor działali jako zarejestrowane podmioty gospodarcze. Na podstawie zawartych miedzy sobą porozumień ustalili, że głównym zadaniem współinwestora w ramach wspólnego projektu zmierzającego do realizacji inwestycji deweloperskiej będzie podejmowanie faktycznych czynności związanych z procesem budowlano-sprzedażowym. Z kolei, podatnik jako swój wkład we wspólny projekt zobowiązał się do przekazania gruntu, na którym zrealizowana miała zostać inwestycja. 
W ramach umowy ze współinwestorem podatnik został uprawiony do otrzymania 40% zysku ze sprzedaży lokali mieszkalnych i miejsc garażowych oraz zwrotu w gotówce równowartości gruntu przeznaczonego do realizacji inwestycji (bez przenoszenia własności). 

Fiskus uznał, że zawarte porozumienia określające wspólne działanie podejmowane w celu realizacji zamierzonego celu stanowi wspólne przedsięwzięcie. Mając na uwadze powyższe, ustalił dochód podatnika jako różnice między wszystkimi przychodami uzyskanymi z tytułu realizacji wspólnego przedsięwzięcia, a kosztami uzyskania przychodu poniesionymi przez każdego z uczestników wspólnego przedsięwzięcia w proporcji do ustalonego udziału w zysku. Jednocześnie ustalił również dodatkowy przychód w wysokości środków uzyskanych przez podatnika od  współinwestora tytułem zwrotu równowartości gruntu. 

Podatnik nie zgodził się z takim stanowiskiem, uznając, iż otrzymany od współinwestora zwrot środków nie powinien podlegać opodatkowaniu, gdyż został on już opodatkowany na etapie kalkulacji dochodu z udziału we wspólnym przedsięwzięciu. Zdaniem podatnika otrzymana przez niego kwota miała wyłącznie na celu rozliczenie wspólnego przedsięwzięcia tj. przekazanie dochodów ze wspólnego przedsięwzięcia ujętych już w podstawie opodatkowania. 

NSA oddalił skargę kasacyjną podatnika. W opinii NSA (oraz wcześniej WSA we Wrocławiu) na gruncie podatkowym zachodzą dwa różne momenty powstania przychodu. Zwrot w gotówce równowartości nieruchomości wniesionej jako wkład do wspólnego przedsięwzięcia jest ściśle powiązany ze wspólnym przedsięwzięciem, ale stricte nie stanowi z niego przychodu. W związku z tym należy odrębnie ustalić moment powstania przychodu ze wspólnego przedsięwzięcia oraz moment powstania przychodu z tytułu otrzymanego zwrotu wartości nieruchomości.  Przychód ze wspólnego przedsięwzięcia powstał w datach wydania (podpisania aktów notarialnych przenoszących własności nieruchomości na nabywców) lokali mieszkalnych i miejsc garażowych, natomiast przychód od kwoty otrzymanej jako równowartość nieruchomości wniesionej, należy uznać moment otrzymania tej kwoty. 

Przedmiotowy wyrok wydaje się być bardzo kontrowersyjny. Z jednej strony NSA zgodził się ze stanowiskiem Fiskusa, iż dochód z projektu powinien być opodatkowany na zasadach właściwych dla wspólnego przedsięwzięcia, czyli zgodnie z art. 8 ustawy o PIT, a więc na zasadzie memoriałowej. Z drugiej jednak strony NSA podtrzymał stanowisko zgodnie z którym kwota przekazana pomiędzy uczestnikami, której celem było rozliczenie dochodów ze wspólnego przedsięwzięcia – ujętych już przecież w podstawie opodatkowania na podstawie art. 8 ustawy o PIT – powinna zostać opodatkowana w momencie jej faktycznego otrzymania przez podatnika.. Zwrócić bowiem należy uwagę, iż w przedstawionym stanie faktycznym podatnik do czasu przekazania środków przez współinwestora nie otrzymał żadnych środków pieniężnych z tytułu realizacji inwestycji. Jednocześnie, mimo braku otrzymania środków zobligowany był do ustalenia dochodu podatkowego na zasadach wynikających z  art. 8 ustawy o PIT (a więc w momencie ich powstania). Tym samym, aby faktyczny (ekonomiczny) zysk podatnika z transakcji odpowiadał dochodowi ustalonemu na podstawie art. 8 ustawy o PIT, konieczne było przekazanie mu nie tylko środków w wysokości zysku, ale również środków odpowiadających poniesionym przez niego kosztom (a więc równowartości gruntu).  Tylko bowiem w takim przypadku dochód podatkowy ujęty w rozliczeniu PIT, odpowiada faktycznemu dochodowi ekonomicznemu z realizacji inwestycji. 
Tym samym, niezrozumiałe jest stanowisko NSA, iż przedmiotowa kwota powinna podlegać opodatkowaniu, skoro stanowi ona włącznie faktyczne przekazanie dochodu pomiędzy uczestnikami ujętego już przez nich w podstawie opodatkowania.