Potrącenie wzajemnych zobowiązań nie będzie kosztem

Przepisy przewidujące wyłączenie z kosztu uzyskania przychodów wydatków przekraczających 15 000 zł, jeśli nie zostały one uregulowane poprzez rachunek bankowy, wejdą w życie 1 stycznia 2017 r. Nowe regulacje nie przewidują żadnych wyjątków dla sytuacji, w których zapłata następuje poprzez potrącenie – pisze Artur Cmoch w felietonie podatkowym.

KOMENTARZ | Artur Cmoch, doradca podatkowy, wspólnik zarządzający GWW Tax

Potrącenie wzajemnych zobowiązań nie będzie kosztem

Przepisy przewidujące wyłączenie z kosztu uzyskania przychodów wydatków przekraczających 15.000 złotych, jeśli nie zostały one uregulowane poprzez rachunek bankowy, wejdą w życie w dniu 1 stycznia 2017 roku. Nowe regulacje nie przewidują żadnych wyjątków dla sytuacji, w których zapłata następuje poprzez potrącenie.  
Zgodnie nowymi przepisami wprowadzonymi do ustaw regulujących podatki dochodowe, podatnicy nie będą mogli zaliczyć wydatku do kosztów uzyskania przychodów w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Powiązane z tą regulacją przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przewidują, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł.

Potrącenie wzajemnych zobowiązań jest formą uregulowania zobowiązania, ale nie jest zapłatą. Nowe przepisy nie powinny zatem odnosić się do kompensat. Zgodnie jednakże z informacją opublikowaną na stronie Krajowej Izby Podatkowej (http://www.izbapodatkowa.pl/uchwalone-zmiany-w-ustawie-o-vat,4,1975) zmiana przepisów w praktyce spowoduje, że kompensaty nie będą występować w obrocie gospodarczym. Tym bardziej, że zapłata gotówkowa (w tym kompensata) dotycząca transakcji powyżej 15.000 zł nie będzie mogła u nabywcy stanowić kosztu uzyskania przychodu.

W praktyce obrotu gospodarczego potrącenie jest często spotykanym mechanizmem pozwalającym na rozliczenia pomiędzy przedsiębiorcami. Jeśli podmiot A jest wierzycielem i jednocześnie dłużnikiem podmiotu B, w celu uregulowania zobowiązań podmioty mogą dokonać wzajemnego potracenia. Taki mechanizm znacząco upraszcza rozliczenia, co więcej czasami może być sposobem na odzyskanie środków od niesolidnego dłużnika, w wyniku zastosowania potracenia ustawowego. Ponadto, w rozliczeniach pomiędzy przedsiębiorcami występują bardziej skomplikowane konfiguracje pozwalające rozliczyć poprzez instytucję przekazu wzajemne zobowiązania kilku stron, bez konieczności dokonywania faktycznych przelewów.

Niestety wątpliwości będzie więcej. Może bowiem pojawić się pytanie, czy kosztem uzyskania przychodów będą skapitalizowane odsetki, czyli odsetki dopisane do kapitału pożyczki w miejsce ich spłaty. Kolejny problem może dotyczyć regulowania zobowiązań poprzez przewidzianą w kodeksie cywilnym konstrukcję świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum). Przykładowo, na gruncie obecnych przepisów nie budzi żadnych wątpliwości, że w sytuacji zapłaty zobowiązania poprzez np. przeniesienie własności nieruchomości podatnik będzie miał prawo do zaliczenia do kosztów poniesionego w ten sposób wydatku. Transakcja nie odbywa się co prawda za pośrednictwem rachunku bankowego jednakże niewątpliwie dochodzi do spłaty zobowiązania.

Do wejścia w życie nowych przepisów pozostało jeszcze klika miesięcy. To wystarczający czas, by doprecyzować nowe przepisy, tak aby uwzględniały wszystkie mechanizmy rozliczeń stosowane w obrocie gospodarczym. Zamiast nowelizacji Ministerstwo Finansów mogłoby rozważyć wydanie ogólnej interpretacji przepisów, w której sprecyzowane zostałoby, jakich sytuacji nowe przepisy nie będą obejmować. W przeciwnym razie otworzy się pole do swobody interpretacyjnej co niestety może odbić się bardzo niekorzystnie na podatnikach.