Pełnienie funkcji członka zarządu bez wynagrodzenia skutkuje powstaniem przychodu

Spółki matki mające swoje spółki zależne, mogą w celu zapewnienia ciągłości i jednolitości zarządzania powołać na funkcje członków zarządu pracowników spółki właścicielskiej. Ich praca jest wynagradzana przez spółkę zależną. A co w przypadku, gdy pełnią obowiązki w spółce zależnej, z którą nie łączy ich stosunek pracy, ani nie są jej udziałowcami, bądź wspólnikami, a wynagrodzenie jest im wypłacane wyłącznie przez spółkę właścicielską, mimo że pracują również w spółce zależnej?

W odniesieniu do wskazanej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z dnia 30 października br. sygn. II FSK 3717/17 stwierdził, iż:

• Jeśli spółka zależna nie wypłaca pracownikom spółki właścicielskiej wynagrodzenia, to po stronie spółki zależnej powstaje przysporzenie z tytułu nieodpłatnego świadczenia usług, skutkujące powstaniem przychodu podatkowego (NSA potwierdził szerokie podejście do zakresu pojęcia nieodpłatnych świadczeń).
• Spółka uzyskała przysporzenie majątkowe bowiem dysponowała wynagrodzeniem, które stanowiłoby jej koszt w przypadku, gdyby zostało wyznaczone i wypłacone a wykonywanie obowiązków członków zarządu na rzecz spółki nie wynikało z umowy o pracę, przez co stanowiło potwierdzenie nieodpłatnego świadczenia.

Zdaniem NSA, nieekwiwalentne świadczenie funkcji członka zarządu podlega opodatkowaniu jako nieodpłatne świadczenie, chyba że członek zarządu (konkretna osoba) jest akcjonariuszem lub udziałowcem spółki, w której pełni tę funkcję. Wówczas nie występuje przesłanka nieodpłatnego świadczenia. Jeżeli natomiast członek zarządu świadczy usługi nieodpłatnie, nie otrzymuje w zamian żadnych korzyści wzajemnych, ani bezpośrednio (w formie wynagrodzenia czy też innej nagrody, premii) ani pośrednio (jako udziałowiec/akcjonariusz w tej spółce), spółka uzyskuje przychód z nieodpłatnych świadczeń.

Co istotne, NSA za niemającą znaczenia uznał okoliczność, iż udziałowiec spółki w takiej sytuacji odnosi korzyści otrzymując wyższą dywidendę, bowiem odnoszącymi korzyści w takiej sytuacji nie byli członkowie zarządu, lecz odrębny podmiot, będący jedynie pracodawcą ww. osób w ramach odrębnej funkcji. Nieodpłatne czynności świadczone były więc na rzecz spółki zależnej a nie jej udziałowca.

W szerszym kontekście, przedmiotowa tematyka może wpisywać się również w kwestię polityki cen transferowych w grupach kapitałowych (kiedy udziałowiec ponosi koszty pracownicze, których efekt jest wykorzystywany w spółce zależnej).

Ponadto, jest to kolejne orzeczenie z zapadłych w ostatnich miesiącach, w których NSA  przyjmuje nieco inną niż dotychczas optykę w kwestii nieodpłatnych świadczeń (w orzeczeniu z 19 września br. sygn. II FSK 3365/17, NSA wskazał, iż zakwaterowanie pracowników (oddelegowanych) w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych nie jest związane z samym miejscem pracy, jak ma to miejsce np. w przypadku stanowiska pracy, lecz służy realizacji pozapracowniczych potrzeb życiowych, socjalnych pracownika). Przywołane na wstępnie orzeczenie NSA z dnia 30 października br. ukazujące zmieniające się postrzeganie wskazanego zagadnienia może wpłynąć na praktykę organów podatkowych, które w przeszłości wydawały korzystne interpretacje w tym zakresie.

W przypadku chęci przedyskutowania tematyki nieodpłatnego zarządu w spółkach z Grupy (konieczności zarządzenia przedmiotowym ryzykiem podatkowym), nasz zespół podatkowy pozostaje do Państwa dyspozycji.

Autorami materiału są: Artur Bubrowiecki, doradca podatkowy oraz Olga Sulewska, asystent prawnika.