Nowe zasady poboru podatku u źródła w Polsce w 2020 roku

Nowelizacja przepisów ustaw o podatkach dochodowych przyniosła szereg obowiązków nałożonych na podmioty dokonujące wypłat m.in. dywidend, odsetek, należności licencyjnych i wynagrodzeń za pewne usługi niematerialne. Obowiązki te obejmują zaostrzenie weryfikacji zasadności stosowania zwolnień lub preferencyjnych stawek przy poborze podatku u źródła. W przypadku płatników wypłacających należności na rzecz osób prawnych, wejście w życie przepisów zostało odroczone do 1 stycznia 2020 roku.

Obowiązywanie przepisów nowelizacji w czasie

Przepisy nowelizujące WHT pierwotnie miały wejść w życie 1 stycznia 2019 roku. Od tego czasu moment ten był już dwukrotnie przekładany, po raz pierwszy do 1 lipca 2019r., a potem, w stosunku do należności wypłacanych na rzecz osób prawnych, do początku 2020 roku. Od lipca b.r., z inicjatywy Ministra Finansów, funkcjonowanie przepisów zostało rozdzielone ze względu na kryterium podmiotowe. Od 1 lipca 2019 roku nowe zasady obowiązują w pełnym zakresie w stosunku do płatników wypłacających należności na rzecz odbiorców będących osobami fizycznymi.

Ponadto, począwszy od 1 stycznia 2019 r. wszystkich płatników obowiązuje nakaz dochowywania należytej staranności przy weryfikacji, czy wypłata konkretnej należności kwalifikuje się np. do niepobrania podatku u źródła stosownie do postanowień przepisów krajowych lub umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania bądź pobrania podatku wg korzystniejszej stawki. Procedury należytej staranności wiążą się z koniecznością weryfikacji statusu odbiorcy należności pod kątem, czy spełnia on warunki uznania go za rzeczywistego właściciela.

Nowe zasady – płatności do kwoty 2 mln zł  w danym roku

Zgodnie z nowymi przepisami, należności kwalifikujące się do kategorii rodzących co do zasady obowiązek poboru podatku u źródła, wypłacane na rzecz tego samego podmiotu, nie przekroczą w danym roku wartość 2 mln zł, płatnik będzie zobowiązany do poboru podatku u źródła wg stawki przewidzianej w polskich przepisach (obecnie 20 proc. lub 19 proc. w przypadku dywidend) z pominięciem np. postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, nawet jeżeli umowy te przewidują korzystniejsze stawki podatku bądź wskazują, że dana należność nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Płatnik może jednak nie pobierać podatku bądź zastosować korzystniejszą stawkę, jeżeli otrzyma od odbiorcy należności certyfikat rezydencji i co najmniej oświadczenie o statusie rzeczywistego właściciela, ergo otrzymującego należność dla własnej korzyści i decydującego samodzielnie o jej przeznaczeniu, niedziałającego np. jako pośrednik bądź powiernik oraz prowadzącego rzeczywistą działalność gospodarczą.

Płatności przekraczające 2 mln zł w danym roku

Z kolei w przypadku, gdy wypłacane na rzecz tego samego podmiotu należności przekroczą w danym roku wartość 2 mln zł, płatnik będzie miał dwie możliwości. Zgodnie z pierwszą z nich będzie musiał pobrać (i wpłacić na rachunek urzędu skarbowego) podatek u źródła od nadwyżki ponad kwotę 2 mln zł na zasadach przewidzianych w polskich ustawach. Druga możliwość pozwala płatnikowi działać tak, jak w przypadku wypłat nieprzekraczających w danym roku 2 mln zł, pod warunkiem złożenia dodatkowo stosowanego oświadczenia WH-OSC. Oświadczenie to powinno obejmować deklarację, że płatnik posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla niepobrania podatku (przede wszystkim certyfikat rezydencji), oraz że po przeprowadzeniu weryfikacji z należytą starannością nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość niepobrania podatku bądź zastosowania korzystniejszej stawki wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Niezłożenie oświadczenia nie wyklucza możliwości uzyskania późniejszego zwrotu podatku na wniosek odbiorcy należności (podatnika) albo płatnika, jeżeli wpłacił on podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku. Zwrot podatku będzie poprzedzony weryfikacją przez organ podatkowy zasadności zastosowania zwolnienia bądź korzystniejszej stawki podatku.

W przypadku nieprawidłowego poboru lub braku wpłaty podatku u źródła na rachunek urzędu skarbowego, płatnik odpowiada za ten podatek całym swoim majątkiem i w przypadku wykazania nieprawidłowości, jest zobowiązany wpłacić prawidłowy podatek wraz z odsetkami za zwłokę. Co więcej, jeżeli złożone przez płatnika oświadczenie okaże się niezgodne z prawdą, na płatnika może zostać nałożone dodatkowe 10- lub 20-proc. zobowiązanie podatkowe liczone od należności, w stosunku do której płatnik nie pobrał podatku bądź zastosował korzystniejszą stawkę. Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia może pociągać za sobą także karę grzywny do 720 stawek dziennych, karę pozbawienia wolności albo obie te kary łącznie, a w przypadkach mniejszej wagi samą karę grzywny za wykroczenie skarbowe.

Dodatkowo, w przypadku przekroczenia kwoty 2 mln zł w danym roku, zastosowanie przez płatnika zwolnień od podatku u źródła wynikających z przepisów krajowych implementujących tzw. dyrektywę parent-subsidiary i dyrektywę odsetkową (wypłaty m.in. dywidend, odsetek i należności licencyjnych pomiędzy podmiotami spełniającymi dodatkowe wymogi udziałowe) będzie możliwe tylko w przypadku uzyskania od organu podatkowego obowiązującej opinii w sprawie stosowania zwolnienia.

Nowe plany Ministerstwa Finansów w stosunku do podatku u źródła

Ministerstwo Finansów jest świadome trudności związanych z wprowadzeniem nowych wymogów w stosunku do płatników podatku u źródła. Z tego względu prowadzone są prace, mające na celu dalsze usprawnienie systemu WHT oraz uwzględnienie postulatów środowiska biznesowego i prawniczego w projektowanych przepisach. Tematyce podatku u źródła poświęcono spotkanie, zorganizowane przez Ministerstwo Finansów 4 listopada 2019 roku. W trakcie spotkania reprezentanci MF wyjawili, że planowany jest kolejny zestaw zmian w WHT. Spośród przedstawionych postulatów pierwszym wartym nadmienienia jest wyłączenie z ograniczenia mechanizmu zwrotu podatku tzw. usług niematerialnych, obejmujących m. in. usługi zarządcze, doradcze, czy reklamowe. Ograniczyłoby to znacząco siłę rażenia nowelizacji. Ponadto wspomniany mechanizm zwrotu podatku miałby znajdować zastosowanie tylko w stosunku do płatności na rzecz podmiotów powiązanych (to, jak należy rozumieć stan powiązania podmiotów, również jest analizowane w ramach prowadzonych prac). Płatności na rzecz podmiotów niepowiązanych z płatnikiem również zostały uwzględnione w analizie. Zgodnie z jednym z pomysłów, wprowadzona ma być tzw. biała lista państw, w stosunku do których opodatkowanie płatności ma następować na szczególnych zasadach.

Problematyczną kwestią było także określenie, co należy uczynić, aby dochować należytej staranności w świetle przepisów o WHT. Przepisy stanowiące o obowiązku dochowania należytej staranności obowiązują od początku 2019r., nie jest jednak klarownym, z jakimi czynnościami dochowanie tego obowiązku się wiąże. Kwestia ta ma zostać doprecyzowana. Istotne usprawnienie dotknie również oświadczeń WH-OSC, umożliwiających ubieganie się o szczególne zwolnienie z podatku. WH-OSC mogłoby być podpisane zgodnie z reprezentacją spółki, co zniosłoby uciążliwy obowiązek podpisywania oświadczenia przez wszystkich członków zarządu. Dzięki temu stosowanie oświadczeń WH-OSC ma być bardziej przystępne.

Co więcej zmiany mają dotknąć definicji właściciela rzeczywistego (ang. beneficial owner). Definicja tego pojęcia ma być bliższa jego rozumieniu w prawie międzynarodowym. Nadmienić jeszcze warto zmiany przy ocenie odpowiedzialności karno-skarbowej, rozszerzenie zastosowania instytucji opinii zabezpieczającej oraz skrócenie czasu oczekiwania na uzyskanie zwrotu podatku z aktualnych 6 do 3 miesięcy.

Wymienione zmiany miałyby wejść w życie w przeciągu pierwszego kwartału 2020 roku. W obliczu powyższego jest prawdopodobnym, że termin wejścia w życia dotychczasowej noweli WHT zostanie odroczony po raz trzeci, a nowelizacja ostatecznie wejdzie w życie w I połowie 2020 roku już w zaktualizowanej formie, z uwzględnieniem zadeklarowanych przez Ministerstwo zmian.

Podatnikom pozostaje czekać na oficjalne komunikaty Ministerstwa Finansów.

Autorami tekstu są Mariusz Tkaczyk, doradca podatkowy, partner oraz Wojciech Jaranowski, asystent prawnika.