Faktura do paragonu – NIP na paragonie od 1 stycznia 2020 roku

Zgodnie z brzmieniem ustawy z dnia 4 lipca 2019r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1520), z dniem 1 stycznia 2020 roku zmienią się regulacje dotyczące wystawiania faktur do paragonów fiskalnych. Zgodnie z nowymi przepisami, w przyszłym roku wystawienie faktury do paragonu będzie możliwe tylko wtedy, gdy na paragonie znajduje się NIP nabywcy. Naruszenie przepisów jest obłożone obustronną sankcją w wymiarze 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze.

Zasadność nowych regulacji

Uzasadnienie nowelizacji odwołuje się do potrzeby zwalczania nieprawidłowości podatkowych. Chodzi o proceder wystawiania tzw. pustych faktur, niezwiązanych z rzeczywistymi operacjami gospodarczymi, które umożliwiały nieuczciwym nabywcom odliczanie VAT-u naliczonego, a w konsekwencji zmniejszanie wymiaru podatku od towarów i usług. Nadużycia związane z wystawianiem pustych faktur dotyczyły przede wszystkim transakcji nabycia paliwa oraz transakcji w ramach branży budowlanej (np. zakup materiałów budowlanych). Problem ma niemniej jednak charakter systemowy, na co zwrócił uwagę ustawodawca, tworząc przepisy zorientowane na zabezpieczenie interesu fiskusa od podobnych nadużyć również w innych branżach.

Nowe przepisy ustawy o VAT

Kluczowym przepisem, kondensującym treść wprowadzanych zmian, jest art. 106b ust. 5 ustawy o VAT. Zgodnie z jego brzmieniem, w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej. Przepis ten będzie miał zastosowanie w stosunku do transakcji zaewidencjonowanych począwszy od 1 stycznia 2020 roku. Nowelizacja nie musi się wiązać z wymianą starej kasy fiskalnej. Jeśli sprzedawca nie posiada odpowiedniej kasy, umożliwiającej wpisanie NIP-u na paragon, możliwe jest wystawienie faktury bez rejestracji transakcji na kasie fiskalnej.
Od przepisów nowelizacji obowiązywać ma jeden wyjątek. Zgodnie z art. 106b ust. 7 ustawy o VAT, nowo wprowadzone przepisy mają nie dotyczyć podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0). W przeciwieństwie do pozostałych podatników, w przypadku wspomnianych kierowców taxi nowelizacja wiązałaby się w dużym stopniu z koniecznością wymiany kasy fiskalnej.

Sankcje w stosunku do wystawiającego fakturę oraz nabywcy

Nowe przepisy ustawy są obwarowane sankcjami zarówno w stosunku do podmiotu wystawiającego fakturę, jak i do nabywcy. Art. 106b ust. 6 UVAT stanowi, iż w przypadku, gdy podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5, organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. Stuprocentowa stawka związana jest z potrzebą ustanowienia sankcji ekwiwalentnej wobec przewinienia. Gdyby była ona niższa, podatnikowi opłacałoby się dokonywać nadużyć, gdyż nawet w przypadku wykrycia ich i nałożenia kary, w dalszym ciągu bilans procederu byłby korzystny.

Co się tyczy nabywcy towaru lub usługi, który zaewidencjonował wystawioną nań fakturę dotyczącą sprzedaży potwierdzonej paragonem, który nie zawiera NIP, podlega on bliźniaczej sankcji w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze, o czym stanowi art. 109a ustawy o VAT.

Ustawodawca wyłącza nadto w ww. przepisach ich zastosowanie wobec osób fizycznych, które za te same czyny ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe. 

Autorami tekstu są Mariusz Tkaczyk, doradca podatkowy, partner oraz Wojciech Jaranowski, asystent prawnika