Dyscyplina finansów publicznych w funduszach unijnych

"

• Nieustalenie, niepobranie lub niezgodne z przepisami umorzenie należności

• Nierozliczenie i niedokonanie zwrotu dotacji unijnej w terminie

• Wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem lub z naruszeniem obowiązujących procedur

• Naruszenie przepisów o zamówieniach publicznych i o koncesji na roboty budowlane lub usługi

Beneficjenci, którzy realizują przedsięwzięcia współfinansowane z budżetu UE, powinni uważać nie tylko na typowe dla projektów unijnych sankcje zwrotu środków czy wykluczenia z możliwości dalszej ich absorpcji, ale również na odpowiedzialność z tytułu wystąpienia czynów zabronionych naruszających dyscyplinę finansów publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: uondfp) reguluje bowiem szereg deliktów, do których może dojść w toku realizacji projektu.

Nieustalenie, niepobranie lub niezgodne z przepisami umorzenie należności

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1−3 (zob. ramka „Naruszenie dyscypliny…”) do deliktu dyscypliny finansów publicznych dojdzie wówczas, gdy beneficjent realizujący projekt z dofinansowaniem unijnym nie ustali, nie pobierze lub nie będzie dochodzić należności (albo ustali ją, pobierze lub będzie dochodzić w wysokości zaniżonej) bądź też niezgodnie z przepisami umorzy, odroczy lub rozłoży spłatę przysługującej mu należności na raty albo dopuści do jej przedawnienia.

Od razu jednak należy dodać, że nie chodzi tutaj o należności wszelkich możliwych beneficjentów środków unijnych. Przepis odwołuje się bowiem wprost do Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz do „innych jednostek sektora finansów publicznych” (dalej: jsfp). Okazuje się więc, że ci beneficjenci środków unijnych, którzy nie posiadają statusu jsfp w rozumieniu art. 9 ustawy o finansach publicznych (dalej: ufp), nie będą odpowiadać z tytułu deliktu związanego z obowiązkiem podjęcia odpowiednich działań względem przysługujących należności.

Co istotne, prawodawca nie ustanowił w przepisach uondfp (ani też w ufp) definicji legalnej należności, w związku z czym należałoby przyjąć słownikową definicję tego terminu. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego pod redakcją Mieczysława Szymczaka mianem należności określa się kwotę, którą należy komuś wypłacić1. Do powstania należności w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1−3 uondfp dochodzi zatem w każdym stanie, w którym osoba (bez względu na to, czy fizyczna, czy prawna) powinna wypłacić należność pieniężną na rzecz jsfp – niezależnie od tego, czy źródłem tejże należności jest przepis prawa, akt administracyjny czy też stosunek cywilnoprawny. Oczywiście należy przy tym uwzględnić fakt, iż zgodnie z art. 3 uondfp jej przepisów nie stosuje się do określania, ustalania, poboru lub wpłaty należności celnych i należności z tytułu podatków i opłat, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 1 i 3 ordynacji podatkowej, stanowiących dochody budżetu państwa lub jst, w tym odsetek za zwłokę, a także udzielania ulg i zwolnień w zakresie tych należności."

Pełna treść artykułu jest dostępna w papierowym wydaniu pisma.