Za niewykonanie zobowiązania pieniężnego nie ma kary umownej

W umowie z kontrahentem można zastrzec, że jeśli np. nie wykona usługi – czyli nie wywiąże się ze zobowiązania niepieniężnego – to będzie musiał zapłacić karę umowną. Dr Marcin Borkowski wyjaśnia, czy jest ona również dopuszczalna w przypadku zobowiązań pieniężnych.

FELIETON | dr Marcin Borkowski, radca prawny, of counsel GWW

Kara umowna może być stosowana wyłącznie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego, m.in usługi. Nie można natomiast zastrzec kary umownej w związku z niewykonaniem zobowiązania pieniężnego. Jest nim np. obowiązek zapłaty określonej kwoty. W przypadku zobowiązania pieniężnego wierzyciel może bowiem domagać się zapłaty odsetek za opóźnienie.

Do problemu tego odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z 14 października 2016 r., sygn. akt ICSK 618/15. W sprawie, którą rozpatrywał SN, doszło do zawarcia umowy sprzedaży akcji w spółce akcyjnej. Nabywca tych papierów wartościowych zobowiązał się do przekazania spółce pieniędzy na podwyższenie jej kapitału zakładowego. Umowa sprzedaży przewidywała, że gdy nabywca nie podwyższy w ten sposób kapitału zakładowego spółki, to zapłaci zbywcy akcji karę pieniężną za niedotrzymanie umownego zobowiązania. Powstał jednak spór, czy taki zapis umowny był dopuszczalny. SN podkreślił, że obowiązek wniesienia wkładu pieniężnego do spółki akcyjnej należy uznać za zobowiązanie pieniężne. W konsekwencji zastrzeżenie obowiązku zapłaty kary umownej z tytułu niepodwyższenia kapitału zakładowego przez wniesienie wkładu pieniężnego było wadliwe. Karę umowną można bowiem zastrzec tylko w przypadku niewykonania zobowiązania niepieniężnego.

Natomiast dopuszczalne byłoby zastrzeżenie kary umownej z tytułu niepodwyższenia kapitału zakładowego spółki przez wniesienie do niej wkładu niepieniężnego (czyli aportu). Możliwe byłoby także zastrzeżenie kary umownej na wypadek niedokonania określonych nakładów inwestycyjnych przez spółkę, z wykorzystaniem wniesionych do niej wcześniej środków finansowych. W takich przypadkach kara umowna dotyczyłaby niewykonania zobowiązań o charakterze niepieniężnym – orzekł Sąd Najwyższy.

Felieton ukazał się na łamach Dziennika Gazety Prawnej 9 maja 2017 r. w cyklu Akademia Prawa Gospodarczego, tutaj link.