NSA a zwolnienie holdingowe – surowa interpretacja, ale nie koniec wykładni celowościowej

22 lipca 2025 r.  Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyrok (sygn. II FSK 280/25), dotyczący interpretacji przepisów art. 24m ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o CIT. Wyrok ten, choć niekorzystny dla podatnika, nie jest sprzeczny z wcześniejszym, korzystnym wyrokiem NSA z 9 lipca 2025 r. (II FSK 1425/24). Kluczowe jest to, że dotyczyły one różnych sytuacji: pierwszy wyrok dotyczył interpretacji przepisów, a drugi – ich zastosowania w konkretnej sprawie.

Stan faktyczny

Sprawa dotyczyła polskiej spółki kapitałowej działającej w sektorze odnawialnych źródeł energii (OZE), prowadzącej inwestycje w farmy wiatrowe i fotowoltaiczne przez spółki zależne. Model biznesowy zakładał sprzedaż udziałów w tych spółkach po zakończeniu budowy farm energetycznych. Właścicielami spółki byli polska spółka z o.o. oraz francuska spółka działająca w formie SLP – transparentna podatkowo – o złożonej strukturze właścicielskiej, obejmującej również inwestorów giełdowych.

Spółka argumentowała, że wymóg weryfikacji struktury właścicielskiej powinien ograniczać się do poziomu dostępnych informacji. Brak możliwości zbadania pełnej struktury udziałowców notowanych na giełdach oznaczałby, że literalna interpretacja przepisów nakłada obowiązek niemożliwy do spełnienia. Z kolei dyrektor KIS odrzucił stanowisko spółki, twierdząc, że przepisy wymagają wykluczenia udziałowców z rajów podatkowych na wszystkich poziomach struktury właścicielskiej, zaznaczył, że skoro spółka nie może zidentyfikować wszystkich pośrednich udziałowców, to nie można wykluczyć obecności podmiotów z krajów niechętnych współpracy podatkowej.

Stanowisko NSA – rygoryzm interpretacyjny a podejście pragmatyczne

NSA podkreślił, że w ramach postępowania interpretacyjnego, nie ma podstaw do pomijania wykładni językowej przepisu art. 24m ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o CIT. Sąd zaznaczył, że argumentacja podatnika, odnosząca się do braku możliwości weryfikacji wszystkich pośrednich udziałowców (w szczególności w przypadku inwestorów giełdowych) nie może skutkować odstąpieniem od literalnego rozumienia przepisów. Jednakże jak podkreślił sąd, wykładnia celowościowa mogłaby zostać ewentualnie uwzględniona na etapie stosowania prawa, tj. w postępowaniu wymiarowym, o ile podatnik wykaże, że dochował należytej staranności, a mimo to obiektywnie nie był w stanie zidentyfikować właścicieli wszystkich udziałów lub akcji. Oznacza to, że wyrok II FSK 280/25, wcale nie przekreśla zastosowania wykładni celowościowej.

Dlaczego wyrok II FSK 280/25 nie przeczy wyrokowi II FSK 1425/24?

Wyrok II FSK 280/25 nie pozostaje w sprzeczności z wcześniejszym, korzystnym dla podatnika wyrokiem NSA (II FSK 1425/24), gdyż rozpatrywał zupełnie inny etap stosowania przepisów. W poprzedniej sprawie NSA oceniał stan faktyczny w postępowaniu dotyczącym nadpłaty podatku i stwierdził, że spółka wykonała wszystkie możliwe działania, aby zweryfikować strukturę właścicielską. Tym samym zastosowanie wykładni celowościowej było uzasadnione. Sąd uznał, że nie można wymagać niemożliwego i wskazał, że przepisów nie należy interpretować w sposób prowadzący do absurdu. NSA jednoznacznie odróżnił sytuację interpretacyjną od stosowania prawa, w pierwszym przypadku, zgodnie z przepisami, nie można „wybiegać w przyszłość” i badać stanu faktycznego, a jedynie odnosi się do wykładni przepisów. Tym samym nie było możliwości przyjęcia elastycznego podejścia, jak w przypadku konkretnej sprawy podatnika dot. zwrotu nadpłaty.

Co to oznacza dla podatników?

Wyrok NSA pokazuje, że uzyskanie korzystnej interpretacji indywidualnej w sprawach zwolnienia holdingowego może być trudne. Kluczowe znaczenie ma udowodnienie należytej staranności już na etapie samego zdarzenia – np. sprzedaży udziałów czy wypłaty dywidendy.

W praktyce oznacza to:

– Konieczność szczegółowego dokumentowania działań weryfikacyjnych,

– Realistyczne podejście do identyfikacji właścicieli – zwłaszcza w złożonych strukturach,

– Możliwość powoływania się na argumenty konstytucyjne (proporcjonalność) tam, gdzie obowiązki są niemożliwe do wykonania,

– Większe znaczenie projektowania transakcji z uwzględnieniem ryzyka braku pełnej transparentności właścicielskiej.