Nie może być dowolności w nakładaniu danin publicznych

Jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych, wójt czy burmistrz nie może określić w zarządzeniu opłat za zmianę przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste. A to dlatego, że żaden przepis prawa nie przyznaje organom gminy kompetencji do wprowadzania takich opłat. Stanowisko takie potwierdza m. in. wyrok WSA w Krakowie z 16 marca 2016 r. (sygn. II SA/Kr1456/14). Znaczenie tego orzeczenia wyjaśnia mec. Paweł Wójcik w rozmowie z Rzeczpospolitą.

Nie może być dowolności w nakładaniu danin publicznych

ROZMOWA | 
Paweł Wójcik, radca prawny, wspólnik GWW

Ostatnio reprezentował Pan wrocławskie spółki przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie. Sprawa dotyczyła opłat za zmianę celu i przeznaczenia użytkowania wieczystego. Co zdecydował sąd?

PAWEŁ WÓJCIK

Tak, i udało mi się uzyskać wyrok korzystny nie tylko dla klientów, ale także dla innych deweloperów. Sąd bowiem stwierdził nieważność zarządzenia prezydenta Krakowa nr Nr 739/2009 z 7 kwietnia 2009 roku, w sprawie zmiany prawa użytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa położonych na terenie Miasta Krakowa. Zarządzenie to ustanawiało opłatę w wysokość 25 proc. wartości nieruchomości w przypadku zmiany celu i przeznaczenia nieruchomości.

Jakie znaczenie ma ten wyrok?

PAWEŁ WÓJCIK

Po pierwsze należy podkreślić, że stwierdzenie nieważności oznacza, że zarządzenie zostało wyeliminowane z obrotu prawnego nie tylko na przyszłość, ale także wstecz. To otwiera drogę do dochodzenia zwrotu pobranych przez miasto nienależnie opłat.
Po drugie wyrok ten, w powiązaniu z innymi, podobnymi orzeczeniami sądów administracyjnych, powinien być dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast czytelnym sygnałem, że wprowadzanie opłat za zmianę przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste jest nielegalne. Takich opłat po prostu wprowadzać nie wolno.

W jaki sposób krakowski sąd uzasadniał swoje orzeczenie?

PAWEŁ WÓJCIK

W ustnych motywach wyroku sąd wskazał, że kwestionowane przez nas zarządzenie jest aktem prawa miejscowego, który został wydany bez podstawy prawnej w przepisach prawa materialnego.
W naszej ocenie, co podkreślaliśmy w skardze do WSA w Krakowie, wszelkiego rodzaju daniny publiczne mogą być nakładane wyłącznie na podstawie ustaw, a z ustawy o finansach publicznych wynika, że daniną są także opłaty. Skoro żadna ustawa nie upoważnia organów gminy do ustalania opłat za zmianę celu i przeznaczenia gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste, to samorządy nie mają kompetencji do ich wprowadzania.

Rozmawiał Michał Cyrankiewicz

Wywiad ukazał się wraz z artykułem pt. "Zmiana celu użytkowania wieczystego bez opłat" w Rzeczpospolitej z dnia 5 kwietnia 2016 r., link.