Postępowanie karne skarbowe last minute

Postępowania karne skarbowe niezwykle rzadko wszczynane są jeszcze przed zakończeniem postępowania kontrolnego. Dzieje się to w zasadzie tylko wtedy, kiedy zobowiązanie podatkowe będące przedmiotem postępowania kontrolnego, zagrożone jest przedawnieniem (więcej w poprzednim wpisie). Instrumentalne postępowania karne skarbowe wszczynane są często na ostatnią chwilę, czasem dosłownie w ostatnich dniach przed końcem roku. Liczy się tylko to, żeby zdążyć przed przedawnieniem.

Rzutem na taśmę

Postępowania karne skarbowe wszczęte w trakcie postępowania kontrolnego, którego przedmiotem jest zagrożone przedawnieniem zobowiązanie, wszczynane są co do zasady w ostatnim roku biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania. Im bliżej końca roku, tym intensywniej. Z uzyskanych danych (w trybie dostępu do informacji publicznej) wynika, że w latach 2008-2014 aż 71.3% takich postępowań karnych skarbowych wszczynanych było w ostatnim kwartale roku. Zdarzało się, że postępowania były wszczynane dosłownie w ostatnich dniach tego roku, jak np. 30 lub 31 grudnia.

Na początku roku intensywność pracy komórek karno – skarbowych była znacznie niższa. W I kwartale ostatniego roku, w którym mógł się przedawnić podatek, wszczętych zostało zaledwie 2.9 % postępowań karnych skarbowych, w II kwartale – 5.4 %, a w III – 20.4%. Jeżeli podsumujemy ostatnie miesiące roku okaże się, że ponad 90% wszystkich postępowań karnych skarbowych, wszczętych w ostatnim roku biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, wszczętych zostało w III i IV kwartale.

Zawieszenie przedawnienia na coraz wcześniejszym etapie

Moment wszczęcia postępowania karnego skarbowego można też określić w relacji do etapu, na jakim znajdowało się postępowanie kontrolne w chwili wszczęcia tego pierwszego. Okazuje się, że w trakcie całego badanego okresu, postępowania karne skarbowe najczęściej wszczynane były wtedy, kiedy postępowanie kontrolne znajdowało się już na etapie postępowania odwoławczego (ok. 50%). Wydaje się to dość logiczne. W końcu postępowania te wszczynane są pod sam koniec okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Można więc oczekiwać, że w takim momencie postępowanie kontrolne powinno być (jeśli nie jest zakończone) również na dość zaawansowanym etapie.

Udostępnione informacje pozwalają jednak na zaobserwowanie ciekawej tendencji. Mianowicie, z upływem lat postępowania karne skarbowe wszczynane są na coraz wcześniejszym etapie postępowania kontrolnego. Przykładowo, w 2008 roku tylko 13.1% postępowań wszczętych zostało jeszcze przed wydaniem decyzji w I instancji. W roku 2011 – 34%, a w 2014 r. było to już prawie 43%.

Wszczęcie postępowania karnego skarbowego jeszcze przed wydaniem decyzji w I instancji jest okolicznością w sposób szczególny wskazującą na motywację kierującą organem wszczynającym to postępowanie. Na tym etapie, ustalenia organu w zakresie ewentualnego uszczuplenia zobowiązania podatkowego nie uzyskały jeszcze nawet formy władczego kształtu decyzji i nadal w obrocie prawnym pozostaje, wiążąca także organ, deklaracja podatkowa złożona przez podatnika. Trudno więc na tym etapie mówić o jakimkolwiek podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Brak pośpiechu

Intensywne wszczynanie postępowań karnych skarbowych tuż pod koniec okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych, świadczy o tym, że postępowania te stały się wygodnym narzędziem do zawieszania biegu terminu przedawnienia. Organy skarbowe widząc bowiem, że nie zdążą już z zakończeniem postępowania kontrolnego przed przedawnieniem podatku, wszczynają postępowanie karne skarbowe. Tym samym, zyskują nieograniczoną w zasadzie ilość czasu na spokojne zakończenie postępowania kontrolnego. Jednocześnie, nie ma powodu, żeby wszczynać postępowania karne skarbowe wcześniej niż tuż przed samym przedawnieniem zobowiązania, gdyż samo to postępowanie i jego prowadzenie nie jest tu priorytetem. Powodem, dla którego zostało wszczęte nie jest bowiem uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, a jedynie zawieszenie biegu terminu przedawnienia.

Podsumowanie

Wydaje się, że praktyka stosowania art. 70 § 6 pkt 1 Op na tyle ugruntowała się już w działalności urzędników, że może mieć niemały wpływ na sposób prowadzenia i moment wszczynania postępowań kontrolnych w ogóle. Może być bowiem tak, że dla urzędników planujących postępowania kontrolne, nie jest już priorytetem zakończenie ich przed upływem terminu przedawnienia. Postępowania kontrolne są zatem wszczynane coraz później w stosunku do terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych, będących ich przedmiotem. W razie czego można przecież termin ten zawiesić. Tłumaczyłoby to, dlaczego z upływem lat postępowania karne skarbowe – choć wciąż wszczynane pod sam koniec okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych – powodują zawieszenie biegu tego terminu na coraz wcześniejszych etapach postępowania kontrolnego.

Artykuł ukazał się na blogu Lexplorers.pl.